Zapraszamy na nową stronę Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska
www.gov.pl/web/gios

Banner z napisem Badania Odry

Szczegóły

Raporty o stanie środowiska w Polsce

Zgodnie z art. 25 b ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 686, z późn. zm.) Główny Inspektor Ochrony Środowiska opracowuje, nie rzadziej niż raz na 4 lata, raport o stanie środowiska w Polsce.

Raporty o stanie środowiska opracowywane przez GIOŚ zawierają ocenę komponentów środowiska i oddziaływań objętych wieloletnim programem monitoringu środowiska, a analiza zagadnień prezentowana jest w układzie przyczynowo-skutkowym. Podstawę do prezentacji stanu środowiska stanowią zweryfikowane dane i informacje uzyskane w ramach realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska wykonywanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Informacje o stanie środowiska prezentowane są coraz szerzej w powiązaniu z warunkującymi je procesami społeczno-gospodarczymi.

Raporty o stanie środowiska przedstawiają zagregowaną informację o środowisku w czytelny i przystępny sposób. Bazują na dostępnych wynikach programów monitoringowych oraz ocenach opracowywanych dla poszczególnych komponentów, stanowiąc ich dopełnienie.

Raporty o stanie środowiska w województwach

Raporty o stanie środowiska w województwach są cennym źródłem regionalnej informacji o środowisku. Do końca 2018 roku opracowywanie i publikacja raportów o stanie środowiska w województwie były zadaniem wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska, a zakres i częstotliwość ich opracowywania określane były w wojewódzkich programach monitoringu środowiska.

Zmiany organizacyjne wprowadzone ustawą z dnia 20 lipca 2018 roku o zmianie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 1479) spowodowały, że zadania Państwowego Monitoringu Środowiska, w tym zadania związane z informowaniem o stanie środowiska na poziomie regionalnym, realizowane do końca 2018 roku przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska zostały przeniesione do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

W 2020 roku Główny Inspektorat Ochrony Środowiska opracował 16 wojewódzkich raportów o stanie środowiska za lata 2016-2018 według ujednoliconego zestawu wskaźników. Raporty są dostępne do pobrania poniżej.

Krajowe raporty mozaikowe

Krajowe raporty mozaikowe są wspólnym projektem Głównego Inspektoratu i wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. Prezentują one mozaikę regionów, ekosystemów, a także problemów środowiskowych w województwach i doświadczeń w rozwiązywaniu tych problemów, z zastosowaniem jednakowego podejścia do oceny w każdym z województw. Do oceny problemów środowiskowych wykorzystano jednakowy zestaw wskaźników w każdym województwie, a problemy przedstawione są z wykorzystaniem modelu P-S-R (Presja-Stan-Reakcja). Dla każdego obszaru tematycznego przedstawiono konkretne studia przypadków i dobre praktyki działań naprawczych i zapobiegawczych stosowane w poszczególnych województwach.

Rozdziały wojewódzkie raportów były opracowywane przez każdy wojewódzki inspektorat ochrony środowiska, a założenia wraz z zestawem wskaźników zostały wypracowane w GIOŚ w konsultacji z WIOŚ.

Dotychczas opracowano 3 edycje raportu mozaikowego:

Udział w raportach Europejskiej Agencji Środowiska

Środowisko Europy 2015. Stan i Prognozy

Raport o stanie środowiska Europy i prognozach jego zmian – SOER 2015 (The European Environment – State and Outlook 2015) jest przygotowywany przez Europejską Agencję Środowiska co 5 lat. Raport SOER 2015 jest zintegrowaną oceną stanu środowiska Europy i zachodzących w nim zmian, przedstawioną w ujęciu globalnym, regionalnym oraz krajowym i jako serwis internetowy dostępny jest tutaj. Synteza tego raportu dostępna jest również w języku polskim.

Częścią SOER 2015 są opracowania podsumowujące raporty o stanie środowiska w 39 państwach Europy. Wkład krajowy dla Polski został przygotowany w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska w oparciu o raport pt. „Stan środowiska w Polsce. Raport 2014” opracowany w GIOŚ.

Opracowania metodyczne

W 2016 r. na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska została wykonana „Ekspertyza ws. możliwości rozszerzenia zakresu raportów o stanie środowiska opracowywanych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska o informacje prognostyczne”. Praca została sfinansowana ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę w ramach porozumienia 10/R-DUN/2016 zawartego pomiędzy Głównym Inspektoratem a Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Ekspertyza zawiera przegląd prac dotyczących włączania informacji prognostycznych do raportów o stanie środowiska prowadzonych w wybranych państwach i wybranych organizacjach międzynarodowych, przegląd prac realizowanych w Polsce, opis narzędzi i metod typu forsight, wskazanie najbardziej odpowiednich narzędzi i metod możliwych do zastosowania w GIOŚ oraz instrukcję do organizacji procesu krok po kroku.

Szczegóły

Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych IMGW

Sieć Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych obejmuje 9 stacji pomiarowych: w Warszawie, Gdyni, Włodawie, Świnoujściu, Gorzowie/Poznaniu, Lesku, Zakopanem, Legnicy i Mikołajkach.

Sieć ta jest częścią systemu oceny sytuacji radiacyjnej kraju, koordynowanego przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki.

Program pomiarowy dla sieci stacji wykrywania skażeń promieniotwórczych przewiduje następujące pomiary:

  • ciągły pomiar mocy dawki promieniowania gamma w powietrzu na wysokości 1m od podłoża z rejestracją wartości średnich godzinnych i dobowych;
  • ciągły pomiar radioaktywności próbek aerozoli powietrza na 7 stacjach sieci, uzgodnionych między stronami, z rejestracją wartości średnich godzinnych i dobowych aktywności emiterów alfa i beta promieniotwórczych oraz aktywności sztucznych emiterów beta promieniotwórczych w aerozolach powietrza;
  • pomiary globalnej aktywności beta próbek dobowych i miesięcznych opadu całkowitego w sieci 9 stacji;
  • spektrometryczne pomiary aktywności Cs-137 i wybranych naturalnych izotopów gamma-promieniotwórczych w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu całkowitego;
  • radiochemiczne oznaczanie Sr-90 w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu całkowitego.

Sieć stacji IMGW realizuje powyższy program pomiarowy we wszystkie dni tygodnia, łącznie z dniami wolnymi od pracy.

Pomiary badanych wielkości są wykonywane zgodnie z metodyką zatwierdzoną przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki.

Pomiar skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych

Zadanie ma na celu systematyczną kontrolę stężeń Cs-137 i Sr-90 w wodach rzek i jezior oraz Cs-137, Pu-238 i Pu-239,240 w osadach dennych. Pomiary badanych wielkości są wykonywane zgodnie z metodyką zatwierdzoną przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki.

Pomiary skażeń promieniotwórczych prowadzone są w wodach i osadach dennych z rzek Wisły, Odry, Bugu, Narwi i Warty oraz w wodach i osadach dennych z sześciu wybranych jezior na terenie Polski: Wielkie Partęczyny (woj. kujawsko-pomorskie), Drawsko (woj. zachodnio-pomorskie), Wadąg (woj. warmińsko-mazurskie), Rogóźno (woj. lubelskie), Niesłysz (woj. lubuskie), Wigry (woj. podlaskie).

Próbki wody pobierane są z głównego nurtu rzek oraz z pomostów jezior), natomiast próbki osadów dennych są uśrednioną próbką z trzech niezależnych pobrań. Próbki wody i osadów dennych pobierane są dwa razy w roku, w okresie wiosennym i jesiennym.

Monitoring Cs-137 w glebie

Zadanie ma na celu określanie aktualnego rozkładu depozycji cezu-137 oraz stężeń radionuklidów naturalnych w powierzchniowej warstwie gleby.

Program pomiarowy obejmuje pobór próbek gleby w cyklu dwuletnim z terenu całej Polski w 254 punktach zlokalizowanych w ogródkach meteorologicznych stacji i posterunków Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (254 próbki z warstwy powierzchniowej o grubości 10 cm i 10 próbek z warstwy o grubości 25 cm). Oznaczanie w pobranych próbkach stężeń Cs-137 oraz radionuklidów naturalnych. Pomiary wykonywane są metodą półprzewodnikowej spektrometrii promieniowania gamma zatwierdzoną przez Prezesa PAA.

Szczegóły

Zadanie to ma na celu śledzenie zmian różnych cech gleb użytkowanych rolniczo, szczególnie właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach czasu, pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka (antropopresji).

Badania prowadzone są w cyklach 5-letnich, począwszy od 1995 roku, w ramach krajowej sieci, na którą składa się 216 punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na glebach użytkowanych rolniczo na terenie całego kraju.

W wyznaczonych punktach pomiarowych pobierane są próby profili glebowych a następnie oznaczane następujące wskaźniki: skład granulometryczny (8 frakcji), % próchnicy, %CaCO 3, pH, kwasowość hydrolityczna, kwasowość wymienna, zawartość przyswajalnych dla roślin form fosforu (P 2O 5), potasu (K 2O), magnezu (Mg) i siarki (S-SO 4), zawartości: azotu ogólnego, węgla organicznego, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, wymiennego wapnia, potasu, magnezu i sodu, przewodnictwo elektryczne i radioaktywność. Obliczane są również: stosunek C : N, zasolenie gleby, kationowa pojemność sorpcyjna, suma zasad wymiennych oraz stopień wysycenia kationami zasadowymi. W próbkach glebowych oznaczana jest również zawartość rozpuszczalnych (tzn. całkowitych lub tzw. "całkowitych") form: wapnia, magnezu, potasu, sodu, glinu, żelaza, fosforu, manganu, kadmu, miedzi, chromu, niklu, ołowiu, cynku, kobaltu, wanadu, litu, berylu, boru, strontu i lantanu.

Badania gleb mogą także prowadzić WIOŚ w ramach sieci wojewódzkich, stosownie do specyficznych potrzeb regionu.

 

Szczegóły

Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV

Zadanie jest wynikiem zobowiązań wynikających z Konwencji w sprawie ochrony warstwy ozonowej (Dz.U. Nr 98 z 1992 r., poz. 488.).

Celem badań jest zapewnienie informacji umożliwiających ocenę skuteczności działań na rzecz ochrony warstwy ozonowej podejmowanych przez społeczność międzynarodową w ramach protokołów do Konwencji, ustalających zakres i harmonogramy eliminowania substancji niszczących warstwę ozonową. Program badawczy jest kontynuacją dotychczasowych prac. Jest realizowany na poziomie krajowym przez Instytut Geofizyki PAN i IMGW-PIB w następującym zakresie:

  • codzienne pomiary całkowitej zawartości ozonu w atmosferze za pomocą spektrofotometru Brewera oraz w wybrane dni w warunkach światła rozproszonego pochodzącego z nie zachmurzonego zenitu w oparciu o metodę Umkehr (IG PAN, stacja Belsk),
  • pomiary profili ozonowych metodą sondażową średnio raz w tygodniu (IMGW-PIB, Sekcja Aerologii, stacja Legionowo),
  • wyznaczanie pól całkowitej zawartości ozonu nad Europą metodą obserwacji satelitarnych (IMGW-PIB, Wydział Teledetekcji Satelitarnej),
  • pomiary natężenia promieniowania UV na 4-ch stacjach (IG PAN, IMGW-PIB),
  • prognozowanie indeksu UV w sezonie letnim (IMGW-PIB, Sekcja Aerologii)

Na podstawie uzyskanych danych dokonywana jest ocena stanu warstwy ozonowej oraz promieniowania UV-B dla Polski w powiązaniu z oceną stanu warstwy ozonowej w skali globalnej.

Szczegóły

Informacje ogólne

Prowadzenie monitoringu przyrodniczego różnorodności biologicznej i krajobrazowej w tym sieci Natura 2000 w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska jest obowiązkiem wynikającym z art. 112 z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, która implementuje zapisy Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywy Siedliskowej) oraz Dyrektywy 79/409/EWG w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków (tzw. Dyrektywy Ptasiej).

Jednocześnie w ramach podsystemu realizowane są zadania wynikające z innych międzynarodowych aktów prawnych: Konwencji o różnorodności biologicznej, Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska), Konwencji o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (Konwencja Berneńska), Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska).

W monitoringu przyrody uwzględniono także obszary chronione, wyznaczone na podstawie Ramowej Dyrektywy Wodnej (Dyrektywa Rady 2000/60/EC ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej) - przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, gdzie utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie w tym właściwe stanowiska w ramach programu Natura 2000, (wyznaczone na mocy dyrektywy 92/43/EWG oraz dyrektywy 79/409/EWG).

W latach 2007-2009 w ramach podsystemu monitoringu przyrody będą realizowane następujące zadania:

Schemat Monitoringu Przyrody

Podkategorie

Dane regionalne

Początek strony

Używamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.