Wstęp

Program monitoringu lasów w 2015 roku

I.

Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych I i II rzędu

1.

Ocena poziomu uszkodzenia monitorowanych gatunków drzew

2.

Ocena symptomów i przyczyn uszkodzeń drzew

3.

Wpływ warunków pogodowych na zdrowotność drzewostanów

4.

Stałe powierzchnie obserwacyjne monitoringu lasów na obszarach Natura 2000
Robert Hildebrand

      Sieć Natura 2000 obejmuje całą Unię Europejską i składa się z obszarów ochrony środowiska wyznaczonych w poszczególnych krajach wspólnoty, na podstawie dwóch dyrektyw Komisji Europejskiej:

Na obszarach zakwalifikowanych do sieci Natura 2000 wyróżnia się:

Na gruncie prawa krajowego podstawą funkcjonowania Sieci Natura 2000 w Polsce jest ustawa „O ochronie przyrody” z dnia 16 kwietnia 2004 r. oraz towarzyszące jej szereg rozporządzeń (z 13.04.2010, z 12.01.2011, z 17.02.2010 i z 30.03.2010 r.) ustanawiające obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.

Rys. 10 . Rozmieszczenie SPO I i II rzędu oraz powierzchni Monitoringu Intensywnego na obszarach Natura 2000 (stan na koniec 2015 r.)

Rys. 11. Poziom uszkodzenia lasów na obszarach Natura 2000 na podstawie oceny defoliacji na stałych powierzchniach obserwacyjnych – 2015 r.

      Liczba obszarów sieci Natura 2000 w Polsce nie zmieniła się od poprzedniego roku i wynosi 987 (Natura 2000, Numer 39, 2016). Na koniec 2015 r. ich łączna powierzchnia wynosiła 68 400,72 km², co stanowi 19,56% powierzchni kraju. Obecnie nie planuje się zwiększenia liczby obszarów Natura 2000, zaproponowano natomiast modyfikacje przebiegu granic w 60 istniejących już obszarach. Planowane zmiany dotyczą 55 obszarów specjalnej ochrony siedlisk oraz 4 obszarów specjalnej ochrony ptaków.

      Na obszarach Sieci Natura 2000 znalazło się 659 czynnych (na których wykonywane były obserwacje i pomiary) powierzchni obserwacyjnych monitoringu leśnego. Stanowi to ponad 30% wszystkich czynnych powierzchni SPO.

      Na koniec 2015 roku lądowe obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) zajmują 48394 km². Znalazło się na nich 6 czynnych powierzchni SPO Monitoringu Intensywnego, 31 czynnych powierzchni SPO II rzędu oraz 471 czynnych powierzchni I rzędu.

      Lądowe specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) zajmują 34187 km². Znalazło się na nich 8 czynnych powierzchni SPO Monitoringu Intensywnego, 24 czynne powierzchnie II rzędu i 357 czynnych powierzchni SPO I rzędu.

      Należy zwrócić uwagę, że ogólna liczba powierzchni na obszarach Natura 2000 nie jest sumą powierzchni SPO znajdujących się w poszczególnych typach ochrony, możliwa jest sytuacja, w której jedna powierzchnia monitoringowa SPO znajduje się na dwóch zachodzących na siebie obszarach Natura 2000 (OSO i SOO).

      Na 145-u obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO) lasy zajmują około 2,467 miliona hektarów (na 83 obszarach OSO znajdują się powierzchnie monitoringowe) i przeważająca większość z nich uszkodzona jest w stopniu umiarkowanym. Większość powierzchni leśnej (91%) znajduje się w 1 – lekkiej klasie defoliacji (defoliacja 15-25%) pozostała część (9%) lasów znajduje się w 2 – średniej klasie defoliacji (defoliacja 26-60%). Nie stwierdzono obecności kompleksów leśnych bez defoliacji jak również z dużą defoliacją.

      Na 849 specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) kompleksy leśne zajmują około 1,909 miliona hektarów (na 171 obszarach OSO znajdują się powierzchnie monitoringowe). Większość powierzchni leśnej (92%) znajduje się w 1 – lekkiej klasie defoliacji (defoliacja 10-25%), pozostała część lasów znajduje się w 2 – średniej klasie defoliacji (defoliacja 26-60%).. Podobnie jak na obszarach OSO nie występują kompleksy leśne bez defoliacji jak również z dużą defoliacją.

      Uśrednione wartości defoliacji w lasach znajdujących się odpowiednio na Obszarach Ochrony Siedlisk (SOO) i Obszarach Ochrony Ptaków (OSO) wynoszą 20-22% i mieszczą się w klasie 1 (lekkiej defoliacji).

      Lądowe obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) zajmują 48394 km², z czego lasy zajmują około 2,467 miliona hektarów. Znalazło się na nich 6 czynnych powierzchni SPO Monitoringu Intensywnego, 31 czynne SPO II rzędu oraz 471 czynnych SPO I rzędu. Lądowe specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) zajmują 34187 km², z czego lasy zajmują około 1,909 miliona hektarów. Znalazło się na nich 8 czynnych powierzchni SPO Monitoringu Intensywnego, 24 czynne SPO II rzędu i 357 czynnych SPO I rzędu. Wartości średniej defoliacji lasów znajdujących się na Obszarach Ochrony Siedlisk (SOO) i Obszarach Ochrony Ptaków (OSO) wynoszą 20-22% i mieszczą się w klasie 1 (lekkiej defoliacji).

II.

Badania na stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego (SPO MI)

5.

Dynamika parametrów meteorologicznych na SPO MI

6.

Wielkość depozytu wnoszonego z opadami atmosferycznymi na terenach leśnych na SPO MI

7.

Poziom koncentracji NO₂ i SO₂ w powietrzu na terenach leśnych na SPO MI

8.

Opady podkoronowe oraz roztwory glebowe na terenach leśnych na SPO MI

9.

Zanieczyszczenie powietrza oraz ocena zagrożenia zakwaszeniem i eutrofizacją terenów leśnych w Polsce na podstawie wyników badań ba SPO MI w okresie 2010-2014

III.

Informacje ogólne i podsumowanie

10.

Intensywność obradzania i jakość nasion sosny na terenach leśnych w kraju

11.

Pożary lasów

12.

Ocena warunków hydrologicznych w wybranych zlewniach leśnych

Literatura