STRONA GŁÓWNA  :  RAPORT 2014  :  RAPORTY

 

 


Wstęp


Program monitoringu lasów w 2014 roku

I.
Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych I i II rzędu

1.

Ocena poziomu uszkodzenia monitorowanych gatunków drzew

2.

Ocena symptomów i przyczyn uszkodzeń drzew

3.

Wpływ warunków pogodowych na zdrowotność drzewostanów

4.

Stałe powierzchnie obserwacyjne monitoringu lasu na obszarach Natura 2000

5.

Zmiany stanu odżywienia drzewostanów w latach 1997-2013 na podstawie wyników monitoringu organów asymilacyjnych drzew

JOzef Wójcik, Paulina Dróżdż

      Główną przyczyną masowego zamierania drzewostanów w latach osiemdziesiątych XX wieku, przybierającego często charakter klęski ekologicznej, były zakłócenia mineralnego odżywiania drzew. Organy asymilacyjne zamierających drzew wykazywały zbyt niską zawartość magnezu i niekiedy potasu, połączoną zwykle z wysoką koncentracją azotu różnego pochodzenia (Hanschel i in., 1988; Huttl, Wisniewski, 1987; Zech, Popp, 1983).
      W celu śledzenia stanu odżywienia drzewostanów system monitoringu lasów funkcjonujący w programie ICP-Forests został poszerzony o analizy chemiczne organów asymilacyjnych drzew. W Polsce tego typu badania rozpoczęto już w 1997 roku. Objęto nimi 148 stałych powierzchni obserwacyjnych (SPO) II rzędu.
      W wielu krajach, dla poszczególnych gatunków drzew leśnych, opracowano graniczne zawartości tych składników, przy których poziom odżywienia drzew jest niedostateczny, optymalny, lub nadmierny (Burg, 1990; Burg, Schaap, 1994; Taylor, 1991). W niektórych landach niemieckich wprowadzono bardziej szczegółową skalę sześciostopniową. Z kolei w Austrii dla świerka, będącego głównym gatunkiem lasotwórczym opracowano podział czteroklasowy, a dla innych podstawowych gatunków drzew leśnych na podstawie badań Burga (1985 i 1990) oraz Bergmana (1993) – trójklasowy.
      W raporcie dotyczącym stanu odżywienia drzew w skali Europy sporządzonym w ramach programu ICP-Forests podano trzy klasy zawartości makroelementów dla podstawowych gatunków drzew leśnych (Forest Foliar..., 1997).
      W niniejszym opracowaniu ocenę stanu odżywienia drzewostanów sosnowych oparto na klasyfikacji obowiązującej w Dolnej Saksonii, natomiast drzewostanów bukowych, dębowych i świerkowych – na klasyfikacji austriackiej. Liczby zaproponowane przez ICP-Forests dla całej Europy, ze względu na ich małą dokładność pominięto.
      Przy ocenie stanu odżywienia drzew duże znaczenie mają wzajemne proporcje między zawartością poszczególnych składników pokarmowych w organach asymilacyjnych. Odchylenia od optymalnych proporcji świadczą o nieprawidłowościach w odżywianiu roślin i prowadzą do ograniczenia ich wzrostu i rozwoju (Hanschel et al., 1988, Hüttl, Wisniewski, 1987). W literaturze brak jest jednak ściśle zdefiniowanych optymalnych proporcji między składnikami pokarmowymi. Dokładne proporcje dla świerka wyznaczył Hüttl w 1985 roku. Obowiązują one w Austrii i zostały wykorzystane w niniejszym opracowaniu.

       Drzewostany bukowe

      Zawartość azotu, fosforu, potasu, wapnia i magnezu w liściach buka była najniższa w 1997 roku (Rys. 12). W następnych cyklach pomiarowych stwierdzano stopniowy wzrost zawartości P, K, Ca oraz Mg. W 2013 roku zawartość fosforu, potasu i magnezu w liściach była odpowiednio o 40, 13 oraz 43% wyższa niż w roku 1997. W analizowanym okresie zawartość azotu i wapnia w zasadzie nie zmieniła się (wzrost odpowiednio o 4 i 8%), doszło natomiast do wyraźnego, wynoszącego 13%, spadku ilości siarki w igłach.

Rys. 12 . Zmienność zawartości makroelementów w liściach buka w latach 1997-2013

Zaopatrzenie drzewostanów bukowych w azot w ciągu całego okresu pomiarów (1997-2013) mieściło się w klasie odżywienia wystarczającego lub optymalnego. Znacznie gorzej przedstawiało się zaopatrzenie tych drzewostanów w fosfor, potas i zwłaszcza magnez. W najbardziej niekorzystnym 1997 roku na niedobór P i K cierpiało 75%, a na niedobór Mg aż 100% badanych drzewostanów. W kolejnych latach następowała stopniowa poprawa zaopatrzenia drzew w fosfor i częściowo w magnez, podczas gdy zaopatrzenie w potas przez cały okres badań, aż w 75% drzewostanów było zbyt niskie, co nie odbiło się na kondycji zdrowotnej tych drzewostanów. Najlepiej zaopatrzone w składniki pokarmowe były drzewostany bukowe z nadleśnictw Bogdaniec i Dobrocin w Krainie Bałtyckiej, Opole w Krainie Śląskiej, Wałbrzych w Krainie Sudeckiej oraz Lesko i Limanowa w Krainie Karpackiej.

       Drzewostany dębowe

Rys. 13 . Zmienność zawartości makroelementów w liściach dębu w latach 1997-2013

      Podobnie jak to miało miejsce w przypadku drzewostanów bukowych, zawartość azotu, fosforu, potasu i magnezu w liściach dębu była najniższa w 1997 roku (Rys. 13). W następnych cyklach pomiarowych stwierdzano znaczący wzrost zawartości N, P, K oraz Mg. W 2013 roku zawartość azotu, fosforu, potasu i magnezu w liściach była odpowiednio o 8, 35, 11 oraz 42% wyższa niż w roku 1997.
      Poziom odżywienia drzewostanów dębowych makroelementami w okresie 16 lat badań (1997-2013) był wystarczający lub optymalny. Jedynie drzewostany w Nadl. Strzebielino oraz Olsztyn cierpiały na okresowy niedobór magnezu (1997 rok), a drzewostan w Nadl. Złotoryja na niedobór fosforu i/lub magnezu w latach 1997-2005. Począwszy od 2009 roku wszystkie drzewostany dębowe miały co najmniej wystarczającą zawartość wszystkich makroelementów (N, P, K, Ca, Mg i S).

       Drzewostany sosnowe

      Sosna jest gatunkiem panującym na 100 stałych powierzchniach obserwacyj-nych II rzędu. W kolejnych pięciu czteroletnich cyklach badań obserwowano zróżnico-wany poziom składników pokarmowych (Rys. 14). Zawartość azotu wyraźnie zwiększała się w pierwszych trzech cyklach badań, osiągając w 2005 roku 116% wartości z roku 1997, po czym stopniowo zmniejszała się, aby w 2013 stanowić 110% wartości początkowej. W ciągu 16 lat badań stwierdzono również niewielki (o 10%) przyrost zawartości fosforu i znaczny (o 29%) przyrost zawartości potasu w igłach. W tym samym czasie nastąpił spadek zawartości wapnia i siarki (o 12 i 13%), co może być spowodowane ograniczeniem ich emisji do atmosfery. Ponieważ związki siarki powodują zakwaszenie środowiska, a związki wapnia jego odkwaszenie, równomierne zmniejszenie ich dopływu nie powinno wpływać na istniejącą równowagę kwasowo-zasadową tego środowiska.

Rys. 14 . Zmienność zawartości makroelementów w igliwiu sosny w latach 1997-2013

      Dopływ do ekosystemów leśnych azotu różnego pochodzenia (głównie na skutek zanieczyszczeń atmosfery, wiązania azotu cząsteczkowego przez symbiotyczne i wolnożyjące organizmy glebowe oraz w wyniku wyładowań atmosferycznych) spowodował, że zawartość tego pierwiastka w igłach sosny w wielu przypadkach przekraczała wartość określoną we wszystkich opracowaniach naukowych jako nadmierna (17,0 g N na kg suchej masy igieł). W 1997 roku nadmierną zawartość azotu stwierdzono w 6%, a w latach 2001, 2005, 2009 oraz 2013 odpowiednio w 38, 45, 46 oraz 31% drzewostanów sosnowych. Liczba drzewostanów znajdujących się w górnej strefie optymalnego zaopatrzenia w azot (na granicy nadmiaru) była również duża (w latach 1997, 2001, 2005, 2009 oraz 2013 wynosiła ona odpowiednio 38, 40, 49, 43 oraz 42 procent wszystkich drzewostanów). W 1997 roku 13% drzewostanów sosnowych cierpiało na niedobór azotu (< 13,0 g N na kg suchej masy igieł). Omówiony wyżej dopływ azotu do ekosystemów leśnych spowodował, że w 2013 roku objawy jego niedoboru wykazywał już tylko jeden drzewostan sosnowy w Nadl. Płaska, w Puszczy Augustowskiej.
      W latach 1997-2013 nastąpił wzrost zawartości fosforu w jednorocznych igłach sosny. O ile w 1997 r. objawy niedoboru wykazywało 15% drzewostanów, to w latach następnych stan odżywienia drzew tym składnikiem był optymalny lub nawet nadmierny, z tym że, w przeciwieństwie do azotu, nadmiar fosforu w roślinach nie wywołuje negatywnych następstw, a jest niekorzystny jedynie ze względu na „rozrzutność” w gospodarowaniu ograniczonymi zasobami tego pierwiastka. W odróżnieniu od agroekosystemów, fosfor pobrany w nadmiarze przez drzewa leśne wraca do obiegu, dostając się z powrotem do gleby wraz z opadem organów asymilacyjnych.
      W trakcie szesnastoletniego okresu badań znacznie poprawił się poziom zaopatrzenia drzewostanów w potas. W 1997 roku 5% drzewostanów plasowało się w klasie niedoboru pod względem zawartości K, a 82% drzewostanów – na granicy niedoboru. Podobnie było w roku 2001, kiedy to 16% drzewostanów wykazywało niedobór, a 68% dolne optimum zawartości potasu. W dwóch następnych cyklach pomiarowych (2005, 2009) liczba drzewostanów wykazujących niedobory potasu, lub znajdujących się w dolnym optimum wynosiła odpowiednio 20% i 19%, by w 2013 roku zmniejszyć się do 11%.
      Najgorzej zaopatrzone w potas drzewostany sosnowe zlokalizowano na powierzchniach: nr 805 – Nadl. Bircza, nr 411 – Nadl. Rudka, nr 324 – Nadl. Przedborów, nr 214 – Nadl. Nowogród, nr 802 – Nadl. Dukla.
      Zawartość wapnia w jednorocznych igłach sosny była w badanym szesnastoleciu bardzo zróżnicowana. Optymalny poziom zaopatrzenia w Ca występował na 85-96% SPO, a nadmiarem tego składnika charakteryzowało się 0-5% powierzchni. Omówiony wcześniej spadek zawartości wapnia w igłach (Rys. 14) został potwierdzony stopniowym zwiększaniem się liczby drzewostanów wykazujących w kolejnych latach niedobór tego pierwiastka. O ile roku 1997 nie znaleziono powierzchni, na której występowałby niedostatek Ca, to w latach 2001, 2005 oraz 2009 takich powierzchni było odpowiednio 1, 4 i 6% a w roku 2013 już 14%.
      Z wyjątkiem drzewostanów w Nadl. Złotów i Karczma Borowa zawartość magnezu w igłach w całym okresie badań mieściła się w trzech dolnych klasach zasobności (krytyczny niedobór, niedobór i optimum dolne). W latach 1997, 2001, 2005, 2009 oraz 2013 zawartością magnezu w klasach krytyczny niedobór i niedobór charakteryzowało się odpowiednio 60, 19, 41 30 oraz 51% drzewostanów.
      Drzewostany sosnowe w Polsce, rosnące z reguły na glebach bielicoziemnych, wytworzonych z utworów piaszczystych, charakteryzują się nagminnym brakiem potasu i magnezu. Drzewostany te są jednocześnie dobrze zaopatrzone w azot różnego pochodzenia, co może powodować zakłócenia proporcji między makroelementami i – zgodnie z prawem minimum – być przyczyną złego stanu drzewostanów.
      Ostatni z sześciu składników pokarmowych zaliczanych do makroelementów – siarka – wymaga szczególnego omówienia. Ze względu na wysoką depozycję związków S, jaka miała miejsce do początku lat 90. XX wieku, nie poświęcano jej uwagi w badaniach związanych z odżywianiem drzew. Tymczasem ograniczenie emisji związków siarki spowodowało – obok wielu pozytywnych efektów – również zmniejszenie ilości tego składnika w ekosystemach. Nieorganiczne związki siarki są łatwo wymywane z gleby, co powoduje, że w ostatnich latach nawet w agroekosystemach – gdzie siarkę wprowadza się niejako dodatkowo, przy okazji stosowania nawozów mineralnych, zawierających jej związki jako balast – zaobserwowano niedobory S w roślinach (Szulc, 2008). W przypadku ekosystemów leśnych jedynym źródłem zewnętrznym tego pierwiastka jest atmosfera. Jeżeli przyjąć, że liczby graniczne zawartości siarki w organach asymilacyjnych sosny są wiarygodne, to 83-99% drzewostanów sosnowych cierpiało na niedobór S we wszystkich cyklach pomiarowych. Zjawisko to pogłębiało się wraz z upływem czasu (od 83% w roku 1997 do 99% drzewostanów w roku 2013). Zagadnienie niedoborów siarki w drzewostanach sosnowych w aspekcie weryfikacji liczb granicznych wymaga dalszych badań.

      Drzewostany świerkowe

     Podobnie jak to miało miejsce w drzewostanach sosnowych, badane drzewostany świerkowe charakteryzowały się stałym stopniowym wzrostem średniej zawartości azotu, fosforu, potasu oraz magnezu w igłach bieżącego rocznika (Rys. 15). W tym samym czasie – również podobnie jak w drzewostanach sosnowych – następował spadek zawartości wapnia i siarki w organach asymilacyjnych. Porównując zawartość makroelementów w igłach świerka w roku 2013 ze stanem w roku 1997 stwierdzono wzrost zawartości N, P, K oraz Mg średnio odpowiednio o 13, 32, 23 oraz 18% i spadek zawartości Ca i S odpowiednio o 18 i 13%.
      O ile jednak w drzewostanach sosnowych zawartość azotu, fosforu, potasu i wapnia stwierdzona na początku badań plasowała te drzewostany w optymalnych lub nawet nadmiernych klasach zasobności, to drzewostany świerkowe w 1997 roku z reguły cierpiały na niedobór tych składników.

Rys. 15 . Zmienność zawartości makroelementów w igliwiu świerka w latach 1997-2013

      Zawartość azotu w jednorocznych igłach świerka w całym szesnastoletnim okresie badań w żadnym przypadku nie przekraczała wartości określonej jako nadmierna (22,0 g N na kg suchej masy igieł). Większość drzewostanów cierpiała w omawianym okresie na niedobór azotu (do 13,0 g N na kg suchej masy igieł). W 1997 roku było to 59%, a w kolejnych cyklach monitoringu odpowiednio 14, 32, 9 oraz 14% drzewostanów. Łączna ilość drzewostanów świerkowych wykazujących słaby stan odżywienia azotem (klasa niedoboru i zawartości niewystarczającej) w latach 1997, 2001, 2005, 2009 oraz 2013 wynosiła odpowiednio 100, 86, 55, 68 oraz 41%. Odnotowany w 2013 roku spadek ilości drzewostanów świerkowych słabo zaopatrzonych w azot był spowodowany nie tylko zwiększającym się dopływem ilości tego składnika ze źródeł zewnętrznych, lecz również faktem, że w latach 2009-2013 cztery najgorzej odżywione drzewostany zamarły. Były to drzewostany nr 801 w Nadl. Bielsko, nr 809 i 810 w Nadl. Węgierska Górka oraz nr 814 w Nadl. Limanowa (wszystkie w Krainie Karpackiej). O fakcie wypadnięcia tych drzewostanów należy pamiętać przy dalszych rozważaniach.
      Wzrost zawartości fosforu w jednorocznych igłach świerka spowodował, że poziom zaopatrzenia drzew w ten składnik poprawił się. W 1997 roku na niedobór fosforu cierpiało 59% drzewostanów, w latach 2005 i 2009 9%, a w roku 2013 drzewostanów wykazujących niedobór P nie stwierdzono.
      Poziom zaopatrzenia drzewostanów świerkowych w potas nie budził większych obaw w całym okresie badań. W 1997 r. optymalnie zaopatrzonych w ten składnik było 86% drzewostanów. W kolejnych czterech cyklach monitoringu udział takich drzewostanów wahał się od 82 do 83%. Najgorzej zaopatrzone w potas drzewostany świerkowe zlokalizowano na powierzchniach: nr 707 w Nadl. Lądek Zdrój, nr 110 w Nadl. Resko oraz nr 814 w Nadl. Limanowa (wypadła w 2009 roku).
      W całym szesnastoletnim okresie badań w drzewostanach świerkowych nie stwierdzono niedoboru wapnia, ale rosła ilość drzewostanów z niewystarczającą zawartością tego składnika. W 1997 r. znaleziono 36% takich drzewostanów, w 2001 r. było ich już 55%, a w latach 2005 i 2013 odpowiednio 68 i 61%. Wyjątkiem był rok 2009, w którym niewystarczającą ilość wapnia wykazywało tylko 23% badanych drzewostanów.
      Zawartość magnezu w igłach w całym okresie badań mieściła się w większości przypadków w dwóch dolnych klasach zasobności (niedobór i zawartość niewystarczająca). Zawartością magnezu w klasie niedoboru charakteryzowało się od 14 do 32%, a w klasach niedobór i zawartość niewystarczająca łącznie od 86 do 91% drzewostanów. W 2013 r. nie było drzewostanów w klasie niedoboru (wypadły w 2009 r.), natomiast w klasie zawartości niewystarczającej plasowało się aż 72% pozostałych przy życiu drzewostanów.
      Niezależnie od roku badań omawiane wcześniej drzewostany bukowe, dębowe oraz sosnowe były dobrze, a czasami nawet nadmiernie zaopatrzone w azot różnego pochodzenia. Tymczasem w większości drzewostanów świerkowych, niezależnie od roku badań, stwierdzano niedobór lub niewystarczający stan zaopatrzenia w ten składnik. Niekorzystny stan odżywienia świerka azotem nie był powodowany brakiem tego składnika w ekosystemie. Występujące w niedalekim sąsiedztwie drzewostany bukowe, dębowe i sosnowe zawierały optymalną, a często nawet nadmierną ilość azotu w organach asymilacyjnych. Przykładem mogą być dwa drzewostany świerkowe z Nadl. Stuposiany (SPO nr 806 i 807), zawierające średnio w całym szesnastoleciu 11,53 g N na kg suchej masy igieł i leżący w tej samej Dzielnicy Bieszczadów drzewostan bukowy z Nadl. Lesko (SPO nr 808), który w tym samym okresie zawierał średnio 24,46 g N na kg suchej masy liści. Porównywane drzewostany rosną w podobnych warunkach, na glebie brunatnej. Powodem złego stanu odżywienia drzewostanów świerkowych azotem nie jest więc niedobór tego pierwiastka, lecz raczej zakłócenia w jego pobieraniu, spowodowane nieznanymi czynnikami. Na niedobór azotu cierpiały przede wszystkim drzewostany w nadleśnictwach Krainy Karpackiej: Piwniczna (2 powierzchnie), Węgierska Górka (2 powierzchnie), Stuposiany (2 powierzchnie) oraz Limanowa. Optymalną zawartością N charakteryzowały się drzewostany w nadleśnictwach Choczewo w Krainie Bałtyckiej, Henryków i Prudnik w Krainie Śląskiej oraz Lądek Zdrój i Zdroje w Krainie Sudeckiej. Drzewostany te charakteryzowały się również niedoborem innych składników pokarmowych: fosforu, potasu, wapnia i zwłaszcza magnezu.
      Zdecydowana większość badanych drzewostanów świerkowych charakteryzowała się optymalnym stosunkiem azotu do potasu. Również stosunek azotu do fosforu w większości przypadków był zadowalający. Znacznie gorzej przedstawiał się stosunek azotu do magnezu, potasu do magnezu, a także wapnia do magnezu. W latach 1997-2013 zbyt szerokim stosunkiem N:Mg (za dużo azotu w stosunku do magnezu) charakteryzowało się od 56 do 86% drzewostanów świerkowych. W tym samym okresie stosunek K:Mg, odzwierciedlający antagonizm między kationami jedno- i dwuwartościowymi, był zbyt szeroki w 36-73% drzewostanów. Wartości stosunku wapnia do magnezu były bardzo zróżnicowane. W 1997 r. był on zbyt szeroki w 55% drzewostanów, w latach 2001 i 2005 jedynie w 18%, ale w 2009 r. znowu aż w 59% drzewostanów. Zupełne rozchwianie stosunku Ca:Mg zanotowano w 2013 r., kiedy to 50% drzewostanów wykazywało optymalny, 17% zbyt szeroki i 33% zbyt wąski stosunek między tymi składnikami pokarmowymi. Należy podkreślić, że szczególnie niekorzystnymi relacjami między poszczególnymi składnikami pokarmowymi charakteryzowały się zwłaszcza drzewostany Krainy Karpackiej i, w znacznie mniejszej części, Krainy Sudeckiej. W drzewostanach Krainy Karpackiej obserwuje się postępujący proces rozchwiania równowagi między makroelementami.
      Liczne badania prowadzone w latach 80. i 90. XX wieku, w związku z katastrofalnym zamieraniem lasów w Europie, wykazały istnienie ścisłego związku między faktem braku równowagi między zawartością azotu i zawartością innych makroelementów (a zwłaszcza magnezu) w organach asymilacyjnych drzew, a symptomami tzw. nowego typu uszkodzeń lasu „new type of forest decline” (Cape i in., 1990, Huttl, Wisniewski, 1987, Liu, Huttl, 1991, Zech, Popp, 1983). Zastanawiającym i wymagającym dalszych badań jest fakt ograniczenia pobierania azotu przez świerk, mimo powszechnej jego dostępności w środowisku.


Niezależnie od gatunku, w kolejnych cyklach monitoringu, obserwuje się niewielki, ale stały wzrost zawartości azotu, potasu i magnezu oraz spadek zawartości wapnia i siarki w organach asymilacyjnych.
Stan odżywienia drzewostanów dębowych nie budzi zastrzeżeń.
W drzewostanach bukowych obserwuje się niepokojąco niski poziom zaopatrzenia w magnez, potas i częściowo w fosfor.
Drzewostany sosnowe rosnące z reguły na glebach bielicoziemnych, wytworzonych z utworów piaszczystych, charakteryzują się nagminnym brakiem potasu i zwłaszcza magnezu będąc równocześnie dobrze zaopatrzone w azot różnego pochodzenia, co może powodować zakłócenia proporcji między makroelementami i być przyczyną złego stanu drzewostanów.
Niepokojąco zły jest stan odżywienia drzewostanów sosnowych siarką. Na niedobór tego składnika pokarmowego w całym okresie badań cierpiało 83-96% drzewostanów. Niezbędna jest weryfikacja liczb granicznych dotyczących zaopatrzenia sosny w ten składnik pokarmowy.
Drzewostany świerkowe, w odróżnieniu od pozostałych gatunków cierpią na niedobór azotu, powodowany prawdopodobnie zakłóceniami w pobieraniu tego pierwiastka przez systemy korzeniowe. Dość powszechny jest również niedobór innych składników pokarmowych: fosforu, potasu, wapnia i zwłaszcza magnezu. Zakłócenia te skutkują całkowitym rozchwianiem wzajemnych proporcji między składnikami pokarmowymi, co ma niewątpliwy wpływ na kondycję drzew. Szczególnie niepokojący jest stan odżywienia drzewostanów świerkowych Krainy Karpackiej i częściowo Sudeckiej. Ograniczenie pobierania azotu przez świerk, mimo jego powszechnej dostępności w środowisku wymaga podjęcia dalszych badań.


 

6.

Analiza parametrów dendrometrycznych na SPO II rzędu

II.
Badania na stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego (SPO MI)

7.

Dynamika parametrów meteorologicznych na SPO MI

8.

Wielkość depozytu wnoszonego z opadami atmosferycznymi na terenach leśnych na SPO MI

9.

Poziom koncentracji NO2 i SO2w powietrzu na terenach leśnych na SPO MI

10.

Opady podkoronowe oraz roztwory glebowe na terenach leśnych na SPO MI 

11.

Ocena presji środowiska na ekosystemy leśne na podstawie badań na SPO MI

III.
Informacje ogólne i podsumowanie

12.

Intensywność obradzania i jakość nasion sosny na terenach leśnych w kraju

13.

Pożary lasów

14.

Zasobność i przyrost drzewostanów na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu (WISL)

15.

Ocena warunków hydrologicznych w wybranych zlewniach leśnych

 

Literatura

 

 

STRONA GŁÓWNA  :  RAPORT 2014  :  RAPORTY