Lotnictwo i żegluga należą do istotnych źródeł zanieczyszczenia środowiska. Znaczenie tych sektorów ciągle rośnie w związku ze zwiększającymi się potrzebami europejskiego społeczeństwa. Tej tematyce poświęcony jest najnowszy raport z serii TERM Europejskiej Agencji Środowiska.
Najnowszy raport EEA z serii prezentującej relacje między transportem a środowiskiem w UE, pt. „Aviation and shiping – impacts on Europe’s environment”, dotyczy wpływu dwóch kluczowych komponentów europejskiego systemu transportowego na środowisko przyrodnicze. Zajęcie się tym tematem jest więc niezwykle ważne, ponieważ rosnący popyt i potrzeba jego zaspokojenia przyczynia się do coraz większej presji na środowisko.
W raporcie podkreślono znaczenie emisji do powietrza. Każdemu z sektorów przypisuje się stosunkowo niewielki, około trzynastoprocentowy udział w całkowitej wielkości emisji gazów cieplarnianych (GHG) z transportu w Unii Europejskiej. Jednak EEA zaznacza, że od 1990 roku emisja GHG przez transport lotniczy podwoiła się. W 2015 roku była o 25% wyższa w porównaniu do roku 2000, a trend wzrostowy utrzymuje się na poziomie 2% na rok. Sytuacja z transportem morskim jest lepsza, w związku z kryzysem ekonomicznym, który spowolnił rozwój tego sektora. Emisja GHG w 2015 r. była o 22% wyższa niż w 1990 r., ale na poziomie zbliżonym do wielkości zanotowanej w roku 2000. Lotnictwo i żegluga dostarczają do powietrza duże ilości zanieczyszczeń, w tym tlenki azotu, tlenki siarki oraz pyły. Przykładowo szacuje się, że w 2015 r. żegluga odpowiadała za 16% europejskiej emisji tlenków azotu, 7% emisji drobnych pyłów oraz 16% tlenków siarki.
W publikacji wymieniono także przykłady presji wywieranej na inne komponenty środowiska. Zaliczyć do nich można zanieczyszczenie hałasem, zajmowanie dużych powierzchni terenów oraz niszczenie naturalnych siedlisk w sąsiedztwie lotnisk czy portów. Ważnymi zmianami wprowadzanymi do środowiska są także zmiany morfologiczne oraz hydrologiczne, w tym niezwykle istotne pogarszanie jakości wody. Woda jest również ważna z punktu widzenia potrzeb do prawidłowego funkcjonowania lotnisk czy portów, które charakteryzują się w tej kwestii dużym zapotrzebowaniem, a dodatkowo produkują odpady.
W raporcie zidentyfikowano również bariery w rozwoju zrównoważonego systemu transportu i wskazano propozycje przykładowych zmian, które mogłyby doprowadzić do zwiększenia efektywności omawianych form transportu przy zachowaniu lub zmniejszeniu ich presji na środowisko. Zidentyfikowano trzy kluczowe obszary działań związane z:
- kwestiami finansowymi, dotyczącymi np. dotychczasowych inwestycji i polityki podatkowej,
- rozwojem wiedzy, obejmującym np. nowe technologie,
- interesami przedsiębiorców, w tym przewoźników.
Polityka ochrony środowiska w UE stawia przed tym sektorem ambitne cele, stąd Agencja wzywa do podjęcia niezbędnych działań w ww. obszarach, w tym m.in. do rozwoju innowacji. Fakt, że od 2000 do 2015 r. zanotowano istotny spadek emisji pyłu, tlenków siarki i azotu z transportu pokazuje, że pozytywne zmiany dla środowiska są możliwe.
Agencja zaznacza, że osiągnięcie wyznaczonych celów na rzecz ochrony środowiska zależy nie tylko od polityki rządów i od przedsiębiorców, ale też od codziennych wyborów konsumenckich zwykłych obywateli.