W odniesieniu do upowszechnianych w przestrzeni publicznej, nieprawdziwych informacji dotyczących decyzji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska na przewóz 40 tys. ton odpadów z Niemiec do miejscowości Rębiszów, celem rekultywacji wyrobiska, informujemy:

Rekultywacja wyrobiska w Rębiszowie odbywa się na podstawie decyzji Starosty Lwóweckiego z dnia 26 sierpnia 2013 roku

W decyzji tej, Starosta Lwówecki zobowiązał podmiot do rekultywacji terenu wyrobiska zgodnie z przedłożonym przez podmiot Projektem rekultywacji. W projekcie określono sposób rekultywacji wyrobiska przy użyciu odpadów w procesach R5, R11 i R12, polegających na wypełnieniu wyrobiska odpadami inertnymi (tj. biernymi chemicznie, nie wchodzącymi w reakcje z innymi substancjami) do poziomu terenu go otaczającego, wyprofilowaniu lub likwidacji wszelkich skarp oraz przywróceniu mu pierwotnych walorów przyrodniczych poprzez rekultywację biologiczną z odtworzeniem warstwy glebotwórczej i roślinności łąkowej.

Przetwarzanie odpadów celem rekultywacji wyrobiska w Rębiszowie odbywa się na podstawie zgody Marszałka Województwa Dolnośląskiego z dnia 8 grudnia 2015 roku

W decyzji, wśród dopuszczonych metod przetwarzania odpadów, jest również odzysk odpadów w procesie R5 - Recykling lub odzysk innych materiałów nieorganicznych. Odzysk w procesie R5 polega na wypełnianiu wyrobiska poeksploatacyjnego odpadami innymi niż niebezpieczne, w tym również odpadami o kodzie 10 09 10 – Pyły z gazów odlotowych, niezawierające substancji niebezpiecznych. Odpad o kodzie 10 09 10 jest dopuszczony do rekultywacji wyrobisk zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami.

Zgoda Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 9 wrześnie 2020 roku dotyczy transgranicznego przemieszczania odpadów

W decyzji zezwolono na przewóz odpadów o kodzie 10 09 10 – Pyły z gazów odlotowych, z Niemiec do Polski. Podobne zgody nie są wymagane w sytuacji, kiedy wyżej wymienione odpady, nie przekraczają granic kraju. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego (WE) nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów, żaden kraj Unii nie może bez uzasadnienia zabronić przywozu odpadów przeznaczonych do odzysku. W przypadku odpadów przywożonych i wywożonych do Polski i z Polski do procesów odzysku, zgodnie z przepisami GIOŚ nie może wydać odmowy jeśli nie znajdzie dla niej uzasadnienia w przepisach prawa. Regularne kontrole prowadzone na miejscu rekultywacji potwierdzają, że podmiot wywiązuje się ze zobowiązań zawartych w zgodach na rekultywacje wyrobiska i przetwarzanie odpadów, a do wyrobiska nie trafiają odpady komunalne czy niebezpieczne – zatem nie było podstawy prawnej do tego, by GIOŚ wydał decyzję odmowną na transgraniczne przemieszczanie odpadów przeznaczonych do odzysku.

Transporty odpadów podlegają kontroli

O transportach odpadów zostały poinformowane: Główny Inspektorat Transportu Drogowego, Wojewódzki  Inspektorat Transportu Drogowego we Wrocławiu, Dolnośląski Urząd Celno-Skarbowy we Wrocławiu, Komenda Powiatowa Policji w Zgorzelcu oraz Placówka Straży Granicznej w Zgorzelcu. Wszystkie te instytucje wraz z Inspekcją Ochrony Środowiska będą kontrolowały prawidłowość przebiegu transportów oraz ich zgodność z wydanymi zezwoleniami.

Podsumowując:

• Podmiot jest zobowiązany przez Starostę Lwóweckiego do rekultywacji wyrobiska odpadami neutralnymi środowiskowo, w tym o kodzie 10 09 10 – Pyły z gazów odlotowych.
• Podmiot rekultywuje wyrobisko w procesie odzysku odpadów, zgodnie z decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego.
• Podmiotowi przysługuje prawo do pozyskiwania określonych odpadów z przeznaczaniem do rekultywacji wyrobiska zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami.
• Przemieszczanie wyżej wymienionych odpadów na terenie kraju nie podlega decyzji GIOŚ.
• Decyzja GIOŚ dotyczyła transgranicznego przemieszczania odpadów. Decyzja ta nie jest decyzją uznaniową, a ściśle podlega przepisom krajowym oraz unijnym.
• Zgodnie z unijnymi przepisami, żaden kraj Unii nie może zabronić przywozu odpadów przeznaczonych do odzysku.
• Kontrole prowadzone na miejscu rekultywacji potwierdzają, że do wyrobiska nie trafiają odpady komunalne czy niebezpieczne.
• Transporty odpadów będą regularnie kontrolowane przez uprawnione organy.

Komentarz GIOŚ do nieprawdziwych informacji rozpowszechnianych w przestrzeni publicznej na temat rekultywacji wyrobiska w Rębiszowie:

• To nieprawda, że GIOŚ wydał zgodę na „przywóz toksycznych śmieci do składowania w Polsce”. Zgodnie z przepisami, obowiązuje całkowity zakaz przywozu do Polski odpadów komunalnych (tzw. „śmieci”) oraz odpadów niebezpiecznych przeznaczonych do unieszkodliwienia (w tym składowania).
• To nieprawda, że GIOŚ w sposób uznaniowy wydaje decyzje dotyczące transgranicznego przemieszczania odpadów. Decyzje te ściśle podlegają przepisom krajowym i unijnym. Przepisy UE określają literalnie sytuacje w których kraj może odmówić wydania zezwolenia na przywóz odpadów do odzysku. Biorąc pod uwagę decyzje Starosty Lwóweckiego oraz Marszałka Województwa Dolnośląskiego, przepisy krajowe oraz unijne, a także wyniki kontroli prowadzonych na miejscu wyrobiska, potwierdzające prawidłowość prowadzonej rekultywacji, nie było podstaw do tego, by GIOŚ wydał decyzję odmowną na transgraniczne przemieszczanie odpadów.
• To nieprawda, że w Niemczech odpad o kodzie 10 09 10 – Pyły z gazów odlotowych, zaklasyfikowany jest jako odpad niebezpieczny. Zgodnie z Europejską Klasyfikacją Odpadów, odpad ten nie jest zaklasyfikowany jako odpad niebezpieczny.

Odpowiedzi na często zadawane pytania

1. Czym są pyły z gazów odlotowych, które trafią do Rębiszowa, i czy są niebezpieczne?

Pyły z gazów dolotowych fizycznie najbardziej przypominają drobną frakcję mineralną zachowującą właściwości sypkie. Zgodnie z decyzjami Starosty Lwóweckiego, Marszałka Województwa Dolnośląskiego i Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, do wyrobiska w Rębiszowie mogą trafić pyły z gazów odlotowych, niezawierające substancji niebezpiecznych. Kod tego odpadu to 10 09 10 i zgodnie z Europejską Klasyfikacją Odpadów, odpad ten nie jest zaklasyfikowany jako odpad niebezpieczny.

Równocześnie, w odpowiedzi rozpowszechniane w przestrzeni publicznej nieprawdziwe informacje, informujemy, że odpad o kodzie 10 09 10 - Pyły z gazów odlotowych, jest dopuszczony do wykorzystywania w procesie odzysku R5 także w Niemczech. Poniżej pismo w tej sprawie z niemieckiego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Reaktorów Atomowych.

2. Na czym będzie polegać odzysk odpadów w Rębiszowie?

Odzysk w procesie R5 – Recykling lub odzysk innych materiałów nieorganicznych, polega na wypełnianiu wyrobiska poeksploatacyjnego nie niebezpiecznymi odpadami inertnymi tzn. biernymi chemicznie, nie wchodzącymi w reakcje z innymi substancjami. Celem rekultywacji jest przywrócenie terenu wyrobiska do jego pierwotnych walorów przyrodniczych sprzed eksploatacji. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej odzysk ma pierwszeństwo w hierarchii postępowania z odpadami, a rekultywacja wyrobisk, przez ich wypełnienie obojętnymi dla środowiska odpadami, wpisuje się w strategie gospodarki o obiegu zamkniętym. Odpad o kodzie 10 09 10 – Pyły gazów odlotowych jest dopuszczony do rekultywacji wyrobisk zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami.

3. Czy GIOŚ mógł odmówić wydania zezwolenia na przywóz odpadów zza granicy?

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego (WE) nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów, żaden kraj Unii nie może bez uzasadnienia zabronić przywozu odpadów przeznaczonych do odzysku. W przypadku odpadów przywożonych i wywożonych do Polski i z Polski do procesów odzysku, zgodnie z przepisami GIOŚ nie może wydać odmowy jeśli nie znajdzie dla niej uzasadnienia w przepisach prawa. Regularne kontrole prowadzone na miejscu rekultywacji potwierdzają, że podmiot wywiązuje się ze zobowiązań zawartych w zgodach na rekultywacje wyrobiska i przetwarzanie odpadów, a do wyrobiska nie trafiają odpady komunalne czy niebezpieczne – zatem nie było podstawy prawnej do tego, by GIOŚ wydał decyzję odmowną na transgraniczne przemieszczanie odpadów przeznaczonych do odzysku.

4. Dlaczego odpady z innych krajów sprowadzane są do Polski?

Transgraniczne przemieszczanie odpadów do dalszego przetworzenia jest powszechnym zjawiskiem w całej Europie i jest elementem swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Na tle państw europejskich, Polska w niewielkim stopniu uczestniczy w transgranicznym przemieszczaniu. Według danych Eurostatu za 2017 r. (najświeższe dane), liderem są Niemcy, do których na podstawie zezwoleń tamtejszych urzędów, sprowadzono około 6 mln ton odpadów – porównują, do Polski w analogicznym czasie przywieziono ok. 370 tyś ton.
Polska nie tylko importuje, ale także eksportuje swoje odpady do innych Państw europejskich. W ostatnim czasie obserwujemy znaczący wzrost eksportu odpadów z kraju. W 2020 r. wydano zezwolenia na wywóz prawie 460 tysięcy ton odpadów z Polski, podczas gdy w zeszłym roku zezwolenia na wywóz obejmowały ok. 100 tysięcy ton odpadów. Dane te nie świadczą jednak o uznaniowości GIOŚ w wydawaniu zezwoleń, ale o kształcie rynku gospodarowania odpadami w Europie oraz zainteresowaniu przedsiębiorców prowadzeniem tego typu działalności w Polsce.
Warto dodać, że zgodnie z obowiązującym prawem, obowiązuje całkowity zakaz przywozu do Polski odpadów komunalnych (tzw. „śmieci”) oraz odpadów niebezpiecznych przeznaczonych do procesów unieszkodliwienia, w tym spalenia lub składowania.

Apelujemy do przedstawicieli mediów, polityków i liderów opinii o nierozpowszechnianie w przestrzeni publicznej nieprawdziwych informacji.

Uznajemy za nieetyczne i stanowo potępiamy działania, prowadzące do dezinformacji i wzbudzania nieuzasadnionych niepokojów społecznych. Równocześnie informujemy, że w sytuacji stwierdzenia działań oczerniających Inspekcję Ochrony Środowiska, będą podejmowane kroki prawne mające na celu chronić dobre imię Inspekcji.

Poniżej zdjęcie z faktycznego miejsca rekultywacji.

Pismo z Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Reaktorów Atomowych w Niemczech