Wstęp

Program monitoringu lasów w 2015 roku
Jerzy Wawrzoniak, Grzegorz Zajączkowski

      W 2015 roku obserwacje i pomiary przeprowadzono na 2018 stałych powierzchniach obserwacyjnych I rzędu (SPO I rz.), na 139 stałych powierzchniach obserwacyjnych II rzędu (SPO II rz.) oraz na 12 stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego (SPO MI. Są to powierzchnie czynne, spełniające wymagane kryteria metodyczne, aby można było przeprowadzić na nich badania. Pełna liczba powierzchni obejmuje również powierzchnie czynne niedostępne (12 SPO I rz.) oraz powierzchnie oczekujące, nie spełniające w danym roku wymaganych kryteriów metodycznych (292 SPO I rz. i 9 SPO II rz.), są to m. in. powierzchnie, na których usunięto drzewostan, w wyniku prowadzonej gospodarki leśnej lub zdarzeń klęskowych. Na SPO II rzędu przejściowo pozbawionych drzewostanu, wykonuje się badania nie powiązane bezpośrednio z drzewostanem).

1. Monitoring uszkodzeń drzewostanów – przeprowadzony na 2018 SPO I rzędu oraz na 139 SPO II rzędu. Oceniono następujące parametry 20 drzew próbnych: gatunek, wiek, status drzewa, stanowisko biosocjalne, defoliację, odbarwienie, pierśnicę, ocienienie i widoczność korony, liczbę roczników igliwia, długość igliwia bądź wielkość liści, proporcje przyrostu pędów, typ przerzedzenia korony, udział martwych gałęzi, występowanie pędów wtórnych, urodzaj nasion, intensywność kwitnienia.

2. Monitoring symptomów i przyczyn uszkodzeń drzew – przeprowadzony na 2018 SPO I rzędu oraz na 139 SPO II rzędu. Na 20 drzewach próbnych oceniono: miejsce uszkodzenia na drzewie, symptomy uszkodzenia, specyfikację symptomów, kategorię czynnika sprawczego, rozmiar uszkodzenia.

3. Monitoring depozytu zanieczyszczeń na otwartej przestrzeni – pomiary przeprowadzono na 12 SPO MI. Próbki opadów atmosferycznych pobierano w cyklu miesięcznym z 2 chwytników rozmieszczonych na otwartej przestrzeni. Określono pH oraz skład chemiczny opadów: zawartość Ca, K, Mg, Na, NH₄, Cl, NO₃, SO₄, Al, Mn, Fe oraz metali ciężkich (Cd, Pb, Cu, Zn).

4. Monitoring jakości powietrza atmosferycznego – na otwartej przestrzeni w pobliżu 12 SPO MI przeprowadzono w cyklu miesięcznym pomiary koncentracji SO₂ i NO₂ metodą pasywną (z użyciem próbników dyfuzyjnych typu Amaya).

5. Monitoring opadów podkoronowych i roztworów glebowych – pomiary wykonano na 12 SPO MI. Próbki pobierano w cyklu miesięcznym z 15 chwytników podkoronowych i 20 lizymetrów prenart (pobór roztworów glebowych) rozmieszczonych po 10 na każdej z dwu głębokości (25 i 50 cm). Określono pH oraz skład chemiczny uzyskanych próbek: zawartość Ca, K, Mg, Na, NH₄, Cl, NO₃, SO₄, Al, Mn, Fe oraz metali ciężkich (Cd, Pb, Cu, Zn).

6. Monitoring spływu po pniu – na dwóch SPO MI w drzewostanach bukowych pobrano próbki i wykonano analizy chemiczne spływu po pniu. Analizy obejmowały: pH, zawartość Ca, K, Mg, Na, NH₄, Cl, NO₃, SO₄, Al, Mn, Fe i metali ciężkich (Cd, Pb, Cu, Zn).

7. Monitoring parametrów meteorologicznych – w pobliżu 12 SPO MI automatyczne stacje meteorologiczne rejestrowały w cyklu ciągłym: temperaturę powietrza [°C] na wysokości 2 m, 0,5 m oraz przy gruncie (na wysokości 5 cm), temperaturę gleby [°C] na głębokości 5 cm, 10 cm, 20 cm i 50 cm, wilgotność względną powietrza [%] na wysokości 2 m, wilgotność gleby [dm³/m³], promieniowanie [W/m²] (całkowite i UVB), prędkość [m/s] i kierunek wiatru [°] oraz opad atmosferyczny [mm].

I.

Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych I i II rzędu

1.

Ocena poziomu uszkodzenia monitorowanych gatunków drzew

2.

Ocena symptomów i przyczyn uszkodzeń drzew

3.

Wpływ warunków pogodowych na zdrowotność drzewostanów

4.

Stałe powierzchnie obserwacyjne monitoringu lasu na obszarach Natura 2000

II.

Badania na stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego (SPO MI)

5.

Dynamika parametrów meteorologicznych na SPO MI

6.

Wielkość depozytu wnoszonego z opadami atmosferycznymi na terenach leśnych na SPO MI

7.

Poziom koncentracji NO₂ i SO₂ w powietrzu na terenach leśnych na SPO MI

8.

Opady podkoronowe oraz roztwory glebowe na terenach leśnych na SPO MI

9.

Zanieczyszczenie powietrza oraz ocena zagrożenia zakwaszeniem i eutrofizacją terenów leśnych w Polsce na podstawie wyników badań ba SPO MI w okresie 2010-2014

III.

Informacje ogólne i podsumowanie

10.

Intensywność obradzania i jakość nasion sosny na terenach leśnych w kraju

11.

Pożary lasów

12.

Ocena warunków hydrologicznych w wybranych zlewniach leśnych

Literatura