WSTĘP

Główny Inspektor Ochrony Środowiska, kierujący działalnością Inspekcji Ochrony Środowiska jest centralnym organem administracji rządowej - powoływanym i odwoływanym przez Prezesa Rady Ministrów. Główny Inspektor Ochrony Środowiska przy pomocy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz wojewodowie przy pomocy wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska, jako kierowników wojewódzkich inspekcji ochrony środowiska, wchodzących w skład zespolonej administracji wojewódzkiej, wykonują zadania Inspekcji.
Tryb działania Inspekcji Ochrony Środowiska reguluje ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska /Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 982 z późn. zm./. Szczegółowy zakres kompetencji organów Inspekcji Ochrony Środowiska określony jest przez przepisy szczegółowe szeregu ustaw, z których najważniejsze to :

• ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska /Dz. U. Nr 62, poz. 627
  z późn. zm./;
  
• ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach /Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm./,
  
• ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw /Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z późn. zm./,
  
• ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne /Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm./,
  
• ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
  /Dz. U. Nr 63, poz. 638 z późn. zm/,
  
• ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej /Dz. U. Nr 63, poz. 639 z późn. zm /,
  
• ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową /Dz. U. Nr 52, poz. 537 z późn. zm./,
  
• ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych
  /Dz. U. Nr 76, poz. 811 z późn. zm./
  
• ustawa z dnia 11.01.2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych /Dz. U. Nr 11, poz. 84/.

Wymienione ustawy, a także rozporządzenia wykonawcze nadają organom Inspekcji, tj. Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska i wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska około 120 uprawnień z zakresu kontroli przestrzegania prawa ochrony środowiska, monitoringu środowiska, przeciwdziałania poważnym awariom i kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów. W obszarze kontroli przestrzegania prawa ochrony środowiska są to, miedzy innymi:

• kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody,
  
• kontrola eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,
  
• kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki użytkowania środowiska,
  
• wydawanie decyzji w przedmiocie wstrzymania oddania do użytku obiektu budowlanego,zespołu obiektów lub instalacji niespełniających wymagań ochrony środowiska,
  
• udział w przekazywaniu do użytku obiektów lub instalacji realizowanych jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko,
  
• wydawanie decyzji w przedmiocie wstrzymania działalności powodującej naruszenie wymagań ochrony środowiska, jeżeli zachodzi bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo bezpośrednie zagrożenie zniszczenia środowiska w znacznych rozmiarach,
  
• wydawanie zarządzeń pokontrolnych,
  
• wydawanie na podstawie odrębnych przepisów decyzji administracyjnych,
  
• wymierzanie w drodze decyzji administracyjnej kar pieniężnych za:
  
  

1. przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,
   
2. przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości, stanu lub składu ścieków,
   
3. przekroczenie ilości pobranej wody określonej w pozwoleniu
   
4. naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych przepisami ustawy o odpadach, co do rodzaju i sposobów składowania lub magazynowania odpadów,
   
5. przekroczenie poziomów hałasu określonych w pozwoleniach.
   
   

• kontrola przestrzegania przepisów o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,
  
• kontrola przestrzegania przepisów o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej,
  
• decyzja o wstrzymaniu działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,
  
• kierowanie do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa,
  
• występowanie do organów z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego i o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu.

W zakresie badania stanu środowiska uprawnienia Inspekcji to, między innymi:

• organizowanie i koordynowanie Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadzenie badań jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz zachodzących w nim zmian,
  
• opracowywanie wieloletnich programów Państwowego Monitoringu Środowiska i wojewódzkich programów monitoringu,
  
• ustalanie sposobu gromadzenia i przetwarzania danych oraz zakresu i sposobu przekazywania informacji o środowisku i jego ochronie na obszarze województwa objętych PMŚ,
  
• opracowywanie i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolno-pomiarowych,
  
• ocena jakości powietrza i obserwacja zmian w ramach państwowego monitoringu środowiska,
  
• ocena stanu akustycznego środowiska i obserwacja zmian w ramach PMŚ,
  
• prowadzenie okresowych badań kontrolnych jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
  
• dokonywanie, co 4 lata, oceny stopnia eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych, morskich wód wewnętrznych i wód przybrzeżnych,
  
• informowanie społeczeństwa o stanie środowiska,
  
• udostępnianie organom administracji rządowej oraz organom samorządu terytorialnego wyników badań i obserwacji oraz oceny, stanu środowisku i jego ochrony na obszarze województwa.

W zakresie przeciwdziałania poważnym awariom uprawnienia i obowiązki Inspekcji Ochrony Środowiska to między innymi:

• inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego,
  
• kontrola podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii,
  
• prowadzenie szkoleń dla organów administracji oraz podmiotów których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii,
  
• badanie przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska,
  
• prowadzenie rejestru zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska,
  
• sprawowanie nadzoru nad usuwaniem skutków poważnej awarii,
  
• w razie wystąpienia awarii wydanie decyzji w sprawie zarządzenia przeprowadzenia właściwych badań dotyczących przyczyn, przebiegu i skutków awarii, decyzji zakazujących lub ograniczeń w korzystaniu ze środowiska,
  
• podejmowanie działania i stosowanie środków niezbędnych do usunięcia awarii i jej skutków,
  
• prowadzenie rejestru poważnych awarii.

W zakresie kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów uprawnienia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska to:

• wydawanie zezwoleń na przywóz odpadów niebezpiecznych,
  
• wydawanie zezwoleń na przywóz z zagranicy odpadów innych niż niebezpieczne,
  
• wydawanie zezwoleń na przewóz odpadów niebezpiecznych przez terytorium państwa polskiego,
  
• wydawanie zezwoleń na wywóz za granicę odpadów niebezpiecznych,
  
• prowadzenie rejestru decyzji wydanych w zakresie międzynarodowego obrotu odpadami.

Realizacja zadań ustawowych Inspekcji w 2003 r. przebiegała w oparciu o ww. obowiązki i uprawnienia. Ponadto Główny Inspektor Ochrony Środowiska realizował zadania powierzone przez Ministra Środowiska, w tym miedzy innymi, prowadzenie Krajowych Sekretariatów Konwencji Bazylejskiej i Konwencji Helsińskiej, a także koordynował współpracę z Europejską Agencją Środowiska. 

Rok 2003 był ostatnim rokiem przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Inspekcja uczestniczyła w procesach integracyjnych koordynowanych przez Ministerstwo Środowiska. GIOŚ brał udział w działaniach mających na celu tworzenie prawa ochrony środowiska UE i jego transpozycji do prawodawstwa polskiego, poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych przygotowywanych w ramach grup roboczych działających pod auspicjami Komisji Europejskiej, w tym między innymi, nowelizacji Dyrektywy Seveso II i rozporządzenia o transgranicznym przemieszczaniu odpadów (EU 259/93). W 2003 r. Główny Inspektorat zajmował się transpozycją wybranych dyrektyw dotyczących zagadnień leżących w zakresie kompetencji Inspekcji, przygotowując projekty ustaw i rozporządzeń.
Niniejsze opracowanie przedstawia działalność Inspekcji Ochrony Środowiska w 2003 r. Zadania wykonywane w 2003 r. przez organy Inspekcji zostały przedstawione w "Informacji..." w następującym układzie problemowym:

• działalność kontrolna Inspekcji - przestrzeganie prawa o ochronie środowiska oraz transgraniczne przemieszczanie odpadów,
  
• przeciwdziałanie poważnym awariom,
  
• realizacja zadań Państwowego Monitoringu Środowiska,
  
• działalność laboratoryjna,
  
• informowanie o stanie środowiska, współpraca organów Inspekcji z innymi organami administracji publicznej i funduszami ochrony środowiska,
  
• współpraca z zagranicą,
  
• inne aspekty działalności Inspekcji, w tym opiniowanie i projektowanie aktów prawnych.
  
  

Główny Inspektor Ochrony Środowiska

Krzysztof Zaręba
Warszawa, maj 2004 r.

Spis treści