Punkty pomiarowe

Monitoring chemizmu gleb ornych Polski wykorzystuje sieć 216 punktów pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na gruntach ornych całego kraju. Reprezentują one użytki rolnicze o różnym stopniu intensyfikacji produkcji rolnej znajdujące się w obszarach oddziaływania rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka. Punkty monitoringowe odzwierciedlają zróżnicowanie warunków glebowych kraju pod względem typów i tekstury gleb.

Punkty pomiarowo-kontrolne posiadają stałe współrzędne geograficzne, w formacie cyfrowym,
co zapewnia precyzyjne pobieranie próbek glebowych w kolejnych edycjach monitoringu, a ponadto pełną dokumentację opisową i fotograficzną.

Ilość i rozmieszczenie punktów badawczych na terenie kraju nie uległy zasadniczym zmianom
od 1995 r. Szczegółowe dane dotyczące ich lokalizacji w układzie województw przedstawia Tabela 1, natomiast przestrzenne rozmieszczenie Mapa 1.

Ze względu na zmiany sposobu użytkowania terenu lub brak dostępu do punktów, w 2020 r.
w przypadkach 14 punktów (nr 97, 161, 165, 179, 245, 251, 253, 265, 267, 275, 317, 359, 361, 379) zaistniała konieczność nieznacznej zmiany miejsca ich lokalizacji w stosunku do położenia
w poprzednich cyklach monitoringowych.

Metodyka pobierania próbek i badania laboratoryjne

Próbki do analiz laboratoryjnych były pobierane z głębokości 0-20 cm i powierzchni ok. 100 m²,
a następnie mieszane w celu uzyskania próbki średniej. Każda próbka posiadała odpowiednią dokumentację terenową.

W materiale glebowym oznaczono kilkadziesiąt parametrów, w tym:

1. skład granulometryczny – metodą areometryczną
2. węgiel organiczny i próchnicę - zmodyfikowaną metodą Tiurina
3. węglany – metodą Scheiblera
4. odczyn; pH w 1MKCl i pH w wodzie metodą potencjometryczną
5. kwasowość hydrolityczną "Hh" – metodą miareczkową
6. kwasowość wymienną "Hw" – metodą miareczkową
7. glin wymienny – metodą emisyjnej spektrometrii optycznej (ICP-OES)
8. fosfor przyswajalny – metodą spektrofotometryczną
9. potas przyswajalny – metodą Egnera-Riehma
10. magnez przyswajalny – metodą emisyjnej spektrometrii atomowej FAES
11. azot amonowy i azotanowy - metodą ciągłej analizy przepływowej z detekcją spektrofotometryczną (CFA)
12. siarkę przyswajalną – metodą Nefelometryczną
13. azot ogólny – metodą miareczkową
14. stosunek C/N
15. radioaktywność
16. przewodnictwo elektryczne właściwe
17. zasolenie
18. kationy wymienne o charakterze zasadowym
19. suma zawartości kationów o charakterze zasadowym ("S")
20. pojemność sorpcyjna gleby ("T") - suma wartości "S" i "Hh"
21. wysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi ("V")
22. całkowita zawartość fosforu
23. całkowita zawartość siarki
24. całkowita zawartość sodu, potasu, magnezu, wapnia, żelaza, manganu, glinu, miedzi, niklu, chromu, cynku, wanadu, kadmu, kobaltu, ołowiu, baru, berylu, lantanu, litu, arsenu, rtęci
25. zawartość sumy oraz pojedynczych związków z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych "WWA" - naftalen, fluoren, fenantren, antracen, fluoranten, piren, benzo(a)antracen, chryzen, benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, benzo(a)fluoranten, benzo(a)piren, indeno(1,2,3-cd)piren, dibenzo(a,h)antracen, benzo(ghi)perylen