Akceptował:

GŁÓWNY INSPEKTOR

OCHRONY ŚRODOWISKA

Andrzej RURAŻ-LIPIŃSKI

Opracowanie: GIOŚ-ZPNZŚ

W III kwartale 2000 r. Inspekcja Ochrony Środowiska otrzymała informacje o 41 zdarzeniach mogących spowodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska.

W III kwartale 2000 r. nastąpił spadek ilości zdarzeń w porównaniu z I i II kwartałem 2000 r. Znaczny spadek ilości zdarzeń nastąpił również w porównaniu z trzecimi kwartałami lat 1993 - 1999.

Ilość zdarzeń w poszczególnych miesiącach III kwartału 2000 r. była podobna i przedstawiała się następująco:

 

•lipiec	- 14 zdarzeń (34,1 % zdarzeń w skali III kwartału i 10,3 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•sierpień	- 13 zdarzeń (31,8 % zdarzeń w skali III kwartału i 9,6 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•wrzesień	- 14 zdarzeń (34,1 % zdarzeń w skali III kwartału i 10,3 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.).

Rejestr zdarzeń mających miejsce w omawianym kwartale zawarty jest w załączniku nr 1 (numeracja zdarzeń i stron w załączniku jest

Zdarzenia zgłoszone w III kwartale 2000 r. zarejestrowane były na terenie 12 województw. Ich rozmieszczenie przedstawiało się następująco:

 

ˇmazowieckie	- 10 zdarzeń;
ˇopolskie, pomorskie i wielkopolskie	- po 5 zdarzeń;
ˇmałopolskie	- 4 zdarzenia;
ˇkujawsko-pomorskie	- 3 zdarzenia;
ˇlubelskie, śląskie i warmińsko-mazurskie	- po 2 zdarzenia;
ˇlubuskie, łódzkie i zachodniopomorskie	- po 1 zdarzeniu.

Na terenie 4 województw (dolnośląskiego, podkarpackiego, podlaskiego i świętokrzyskiego) w III kwartale 2000 r. brak było zdarzeń.

Z powyższego zestawienia wynika, że w okresie III kwartału 2000 r.:

ˇzdecydowanie najwięcej zdarzeń wystąpiło na terenie województwa mazowieckiego, a następnie na terenie

ˇrozmieszczenie zdarzeń na obszarze kraju było nierównomierne (na terenie tych czterech województw, stanowiących 25 %

Zdarzenia zarejestrowane w III kwartale 2000 r. stanowią 30,1 % zdarzeń, które miały miejsce w trzech kwartałach 2000 r. W tym okresie na terenie

Na terenie 1 województwa (świętokrzyskiego) w trzech kwartałach 2000 r. brak było zdarzeń.

Z powyższego zestawienia wynika, że w skali trzech kwartałów 2000 r.:

ˇnajwięcej zdarzeń miało miejsce na terenie województwmazowieckiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego;

ˇrozmieszczenie zdarzeń na obszarze kraju było nierównomierne (na terenie 4 województw, które stanowią 25,0 % wszystkich województw, miało

Ze względu na miejsce powstania zdarzeń ilość ich w III kwartale 2000 r. była następująca:
 

ˇtransport	- 18 zdarzeń (43,9 % wszystkich zdarzeń w III kwartale);
ˇzakłady	- 17 zdarzeń (41,5 % wszystkich zdarzeń w III kwartale);
ˇinne	- 6 zdarzeń (14,6 % wszystkich zdarzeń w III kwartale).

Bardziej obrazowo strukturę miejsc zdarzeń przedstawia rys. 3.

Spośród 18 zdarzeń w transporcie najwięcej miało miejscew:

 

•transporcie drogowym

- 12 zdarzeń (29,3 % wszystkich zdarzeń w III kwartale),

a następnie w:

 

•transporcie kolejowym	- 3 zdarzenia (7,3 % wszystkich zdarzeń w III kwartale);
•transporcie rurociągowym	- 3 zdarzenia (7,3 % wszystkich zdarzeń w III kwartale);

W transporcie wodnym brak było zdarzeń.

Strukturę zdarzeń, w grupie zdarzeń mających miejsce w transporcie, przedstawia rys. 5.

Zdecydowanie najwięcej zdarzeń w transporcie ma miejsce w przewozie drogowym materiałów niebezpiecznych. Analogiczna sytuacja występowała w ciągu trzech kwartałów 2000 r., kiedy ilość zdarzeń w poszczególnych rodzajach transportu wynosiła:

 

ˇtransport drogowy	- 34 zdarzenia (25,0 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.),
ˇtransport kolejowy	- 11 zdarzeń (8,1 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.),
ˇtransport rurociągowy	- 9 zdarzeń (6,7 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.),
ˇtransport wodny	- 3 zdarzenia (2,2 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.).

Graficznie strukturę zdarzeń w transporcie w ciągu trzech kwartałów 2000 r. przedstawiono na rys. 6.

W III kwartale 2000 r. w transporcie rurociągowym ropy naftowej i produktów ropopochodnych (paliwa płynne takie jak benzyny silnikowe i oleje napędowe),

W III kwartale 2000 r. na terenie zakładów miało miejsce 17 zdarzeń, z tego na terenie:

 

ˇzakładów przemysłowych	- 11 zdarzeń (26,8 % wszystkich zdarzeń w III kwartale 2000 r.);
ˇzakładów użyteczności publicznej	- 4 zdarzenia (9,8 % wszystkich zdarzeń w III kwartale 2000 r.);
ˇzakładów handlowych	- 2 zdarzenia (4,9 % wszystkich zdarzeń w III kwartale 2000 r.).

Strukturę zdarzeń, w grupie zdarzeń mających miejsce na terenie zakładów, przedstawiarys. 7.

Wynika z niego, że zdecydowana większość zdarzeń w zakładach miała miejsce w zakładach przemysłowych, gdzie materiały

W skali trzech kwartałów 2000 r. ilość zdarzeń, ze względu na miejsce zdarzenia, przedstawiałasię następująco:

 

•zakłady	- 61 zdarzeń (44,9 % wszystkich zdarzeń w trzech kwartałach);
•transport	- 57 zdarzeń (41,9 % wszystkich zdarzeń w trzech kwartałach);
•inne	- 18 zdarzeń (13,2 % wszystkich zdarzeń w trzech kwartałach).

Strukturę zdarzeń w tym okresie przedstawiono na rys 8.

Uwzględniając jako kryterium w poszczególnych zdarzeniach klasyfikację materiałów niebezpiecznych, stosowaną w przepisach

 

•klasa 2 (gazy)	- 5 zdarzeń (12,2 % zdarzeń w III kw. 2000 r.);
•klasa 3 (materiały ciekłe zapalne)	- 21 zdarzeń (51,2 % zdarzeń w III kw. 2000 r.);
•klasa 5.1 (materiały utleniające)	- 1 zdarzenie (2,4 % zdarzeń w III kw. 2000 r.);
•klasa 6.1 (materiały trujące)	- 2 zdarzenia (4,9 % zdarzeń w III kw. 2000 r.);
•klasa 8 (materiały żrące)	- 2 zdarzenia (4,9 % zdarzeń w III kw. 2000 r.);
•klasa 9 (różne materiały i przed-mioty niebezpieczne)	- 1 zdarzenie (2,4 % zdarzeń w III kw. 2000 r.);
•materiały poza klasyfikacją materiałów niebezpiecznych	- 9 zdarzeń (22,0 % zdarzeń w III kw. 2000 r.).

Poniżej w formie graficznej przedstawiono strukturę zdarzeń z udziałem różnych klas substancji niebezpiecznych.

Z powyższego wynika, że:

•materiały należące do grupy 3 stanowią w dalszym ciągu najpoważniejsze zagrożenie w zdarzeniach mających znamiona nadzwyczajnego zagrożenia;

•wystąpiła też znacznailość zdarzeńz udziałem materiałów niebezpiecznych klasy 2;

•znacznie zmniejszyła się ilość zdarzeń z udziałem materiałów klasy 8;

•w pozostałych klasach materiałów niebezpiecznych zdarzenia występowały rzadko.

W trzech kwartałach 2000 r. ilość zdarzeń, z uwzględnieniem klasyfikacji materiałów niebezpiecznych, przedstawiała się następująco:

 

• klasa 2	- 20 zdarzeń (15,8 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•klasa 3	- 70 zdarzeń (53,7 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•klasa 4.2	- 1 zdarzenie (1,1 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•klasa 5.1	- 1 zdarzenie (1,1 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•klasa 6.1	- 5 zdarzeń (4,2 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•klasa 8	- 15 zdarzeń (16,8 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•klasa 9	- 1 zdarzenie(16,8 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.);
•materiały poza klasyfikacją	- 25 zdarzeń (8,4 % zdarzeń w skali trzech kwartałów 2000 r.).

Na rys. 10 przedstawiono strukturę zdarzeń w trzech kwartałach 2000 r., z uwzględnieniem klasyfikacji materiałów niebezpiecznych.

Z powyższego wynika, że również w trzech kwartałach 2000 r. największa ilość zdarzeń miała miejsce z udziałem materiałów klasy 3.

Występowanie nadzwyczajnych zagrożeń środowiska związane jest z zanieczyszczeniem różnych komponentów środowiska. W III kwartale 2000 r. stwierdzono zanieczyszczenie:

•powietrza- w6 przypadkach;

•gruntu- w18 przypadkach;

•wody- w21 przypadkach.

Wśród zdarzeń, które miały miejsce w III kwartale 2000 r., jako potencjalnie najgroźniejszewymienić należy:

ˇŚnięcie ryb w rzece Biała Głuchołaska na odcinku 5 km w dniu 17 lipca 2000 r. w miejscowości Rudawa (gmina Głuchołazy, powiat nyski, województwo opolskie), spowodowane dostaniem się do rzeki żywicy poliamidowej z terenu Fabryki Papieru „MALTA-DECOR” - poz. 103 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska w 2000 r.

ˇZanieczyszczenie gruntu ropą naftową w dniu 25 lipca 2000 r. w miejscowości Wólka Radzymińska (gmina Nieporęt, powiat legionowski, województwo mazowieckie) na skutek jej wycieku z rurociągu należącego do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych „PRZYJAŹŃ” w Płocku - poz. 108 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska w 2000 r.

ˇZanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 1 sierpnia 2000 r. w miejscowości Tarnowo (gmina Rogoźno, powiat obornicki, województwo wielkopolskie) na skutek wypadku autocysterny przewożącej paliwa płynne - poz. 110 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska w 2000 r.

W okresie III kwartału 2000 r. prowadzony był także nadzór nad usuwaniem skutków tych zdarzeń, w których doprowadzenie środowiska do stanu właściwego nie nastąpiło do końca II kwartału 2000 r. Dotyczyło to między innymi następujących zdarzeń :

 

ˇ	Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 3 grudnia 1997 r. w miejscowości Małaszewicze (gmina Terespol, powiat bialskopodlaski, województwo lubelskie) spowodowane wyciekiem paliwa z cysterny kolejowej - poz. 215 rejestru za 1997 r.  Zakład Przewozów Towarowych i Przeładunku PKP w Małaszewiczach kontynuuje wypompowywanie produktu naftowego z piezometrów. W okresie od dnia 1 lipca do 30 września 2000 r. wypompowano ok. 0,6 m3, a ogółem od 28 lutego do 30 września 2000 r. wypompowano ok. 3,6 m3 produktu.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu ksylenem w dniu 23 grudnia 1997 r. w miejscowości Bliżyn (gmina Bliżyn, powiat skarżyski, województwo świętokrzyskie), spowodowane wyciekiem tej substancjina terenie Kieleckich Zakładów Farb i Lakierów - poz. 232 rejestru za 1997 r.  Pod nadzorem Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach trwa usuwanie wolnego ksylenu z gruntu. W III kwartale 2000 r. usunięto z gruntu ok. 290 kg ksylenu. W sumie od chwili wycieku do końca III kwartału 2000 r. usunięto z gruntu ok. 11,4 Mg ksylenu. Dotychczas odzyskany ksylen zawrócono do produkcji. Usuwanie ksylenu będzie kontynuowane w IV kwartale 2000 r.
ˇ	Zanieczyszczenie w dniu 17 czerwca 1998 r. powietrza i gruntu ropą naftową w miejscowości Amelin (gmina Kamionka, powiat lubartowski, woj. lubelskie) na skutek erupcji ropy i gazu w kopalni ropy naftowej- poz. 93 rejestru za 1998 r. Badania dotyczące zawartości węglowodorów w zanieczyszczonym gruncie, przeprowadzone w III kwartale 2000 r., wykazały dalszy spadek ich zawartości. Jednak proces biodegradacji nie został jeszcze zakończony, dlatego też dalsze badania zostaną przeprowadzone do końca 2000 r.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 11 marca 1999 r. w miejscowości Tomaszów Mazowiecki (powiat tomaszowski, województwo łódzkie) - poz. 30 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r. W III kwartale 2000 r. „EXBUD”, prowadzący na zlecenie Polskich Kolei Państwowych rekultywację zanieczyszczonego gruntu, usunąłz gruntu ok. 1 m3 ropopochodnych. Do 31 sierpnia 2000 r. wypompowano łącznie ok. 10,9 m3 ropopochodnych.  W dniu 29 sierpnia 2000 r. wykonano pomiary miąższości wolnego produktu naftowego w gruncie. Wynosi ona 0,5 do 15 cm.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu ropą naftową w dniu 30 lipca 1999 r. w miejscowości Niepiekła-Karwin (gmina Załuski, powiat płoński, województwo mazowieckie) - poz. 118 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r. Na podstawie badań przeprowadzonych przez firmę SEGI z Warszawy rekultywację zanieczyszczonego gruntu uznano za zakończoną.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu ropą naftową w dniu 31 października 1999 r. w miejscowości Medyka (gmina Medyka, powiat przemyski, województwo pod-karpackie) - poz. 173 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r. EXBUD - Hydrotechnika Sp. z o. o. Kielce, prowadzący w imieniu Zakładu Infrastruktury Kolejowej PKP w Rzeszowie akcję usuwania skutków zanieczyszczenia, realizuje na bieżąco postanowienia decyzji Starosty Przemyskiego ROś-V-6220/3/00 z dnia 25 lutego 2000 r.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu paliwami płynnymi w miejscowości Wola Łaznowska (gmina Rokiciny, powiat tomaszowski, województwo łódzkie) w dniu 28 marca 2000 r., spowodowane wypadkiem drogowym autocysterny - poz. 38 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za I kwartał 2000 r. W miesiącu wrześniu 2000 r. Polski Koncern Naftowy S.A. O/Łódź:  - przystąpił do rekultywacji zanieczyszczonego gruntu i remontu budynku;  - oczyścił studnię kopaną i pobrał próby wody i gruntu ze studni do analizna zawartość substancji ropopochodnych.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu surową ropą naftową w miejscowości Zdunowo (gmina Załuski, powiat płoński, województwo mazowieckie) w dniu 29 marca 2000 r. na skutek nawiercenia rurociągu należącego do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych „PRZYJAŹŃ” w Płocku - poz. 39 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za I kwartał 2000 r. Na podstawie badań wykonanych przez firmę ARCADIS EKOKONREM z Wrocławia rekultywację gruntu uznano za zakończoną.
ˇ	Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 7 czerwca 2000 r. w miejscowości Krążkowo (gmina Złotniki Kujawskie, powiat inowrocławski, województwo kujawsko-pomorskie) na skutek jego wycieku z rurociągu produktów naftowych, należącego do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych „PRZYJAŹŃ” w Płocku - poz. 82 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska w 2000 r. Wydane zarządzenia pokontrolne z dnia 14 czerwca 2000r zostały wykonane. Opracowanie p.t. „Badanie stopnia skażenia gruntu pobranego z terenu wycieku paliw w miejscowości Krążkowo” będzie podstawą do dalszych działań.