W I kw. 1999 r. Inspekcja Ochrony Środowiska otrzymała informacje o 39 zdarzeniach mogących spowodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska, z tego w:
 

styczniu	- 7 zdarzeń (17,9 % zdarzeń w I kw. 1999 r.);
lutym	- 15 zdarzeń (38,5 % zdarzeń w I kw. 1999 r.);
marcu	- 17 zdarzeń (43,6 % zdarzeń w I kw. 1999 r.).

Rejestr zdarzeń mających miejsce w omawianym kwartale zawarty jest w załączniku nr 1.

Ilość zgłoszonych zdarzeń w poszczególnych miesiącach I kwartałów i w I kwartałach lat 1993 - 1999 r. przedstawiono na rys. 1.

Wynika z niego, że w miesiącu styczniu 1999 r. miała miejsce niewielka ilość zdarzeń. Ich ilość (7 zdarzeń) była na poziomie ilości zdarzeń w styczniu 1993 r. (9 zdarzeń), lutym 1994 r. (5 zdarzeń) i marca 1996 r. (6 zdarzeń).

Ilość zdarzeń w skali I kwartału 1999 r. (39 zdarzeń) była na poziomie ilości zdarzeń w I kwartałach lat 1993-1996 (38 do 40 zdarzeń). W I kwartałach lat 1997-1998 ilość zdarzeń była większa niż w I kwartale 1999 r. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że w kwartałach tych nie było miesięcy, w których ilość zdarzeń byłaby mniejsza niż 10.

Zdarzenia zgłoszone w okresie I kwartału 1999 r. zarejestrowane były na terenie 12 województw, w tym na terenie:
 

Na terenie 4 województw nie zarejestrowano żadnych zdarzeń.

Ze względu na miejsce zdarzenia w I kw. 1999 r. ilość ich przedstawia się następująco:
 

Bardziej obrazowo strukturę miejsc zdarzeń przedstawia rys. 2.

 Wynika z niego, że I kwartale 1999 r. największa ilość zdarzeń miała miejsce na terenie zakładów. Było ich 19, w tym na terenie:
 

Większa ilość zdarzeń na terenie zakładów niż w transporcie stanowi odwrócenie sytuacji ze wszystkich kwartałów 1998 r., w których najwięcej zdarzeń miało miejsce w transporcie. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że:

• w poszczególnych miesiącach I kwartału 1999 r. ilość zdarzeń w zakładach zwiększała się w niewielkim stopniu (styczeń - 6 zdarzeń; luty - 8 zdarzeń; marzec - 9 zdarzeń);
• w styczniu 1999 w transporcie miało miejsce tylko jedno zdarzenie;
• znacznie wzrosła ilość zdarzeń w transporcie w lutym 1999 r. (do 7 zdarzeń) i marcu (do 8 zdarzeń).

Wynika z niego, że zdecydowana większość zdarzeń w zakładach ma miejsce w zakładach przemysłowych. Jest to oczywiste, gdyż tam najczęściej znajdują się materiały niebezpieczne i to niejednokrotnie w znacznych ilościach.

W transporcie miało miejsce 16 zdarzeń, z tego w:
 

• transporcie drogowym	- 12 zdarzeń (30,8 % wszystkich zdarzeń w I kwartale);
• transporcie kolejowym	- 4 zdarzenia (10,3 % wszystkich zdarzeń w I kwartale).

Strukturę tych zdarzeń, w grupie zdarzeń mających miejsce w transporcie, przedstawia rys. 4.

Z powyższego rysunku wynika, że zdecydowanie najwięcej zdarzeń w transporcie materiałów niebezpiecznych ma miejsce w transporcie drogowym.

W transporcie wodnym i w transporcie rurociągowym ropy naftowej i produktów ropopochodnych (paliwa płynne takie jaki benzyny silnikowe i oleje napędowe), w którym skutki wycieków bywają najpoważniejsze, brak było zdarzeń.

Uwzględniając klasyfikację materiałów niebezpiecznych w poszczególnych zdarzeniach, ilość zdarzeń w poszczególnych klasach przedstawia się następująco:
 

klasa 2 (gazy sprężone, skroplone lub rozpuszczone pod ciśnieniem),	- 6 zdarzeń (15,4 % wszystkich zdarzeń);
klasa 3 (materiały ciekłe zapalne), w tym z udziałem:	- 24 zdarzenia (61,5 %);
- benzyn	- 2 zdarzenia;
- olejów napędowych	- 19 zdarzeń;
klasa 6 (materiały trujące)	- 1 zdarzenie (2,6 %);
klasa 8 (materiały żrące)	- 2 zdarzenia (5,1 %);
pozostałe	- 6 zdarzeń (15,4 %).

Na rys. 5 przedstawiono strukturę zdarzeń z udziałem różnych klas substancji niebezpiecznych.

Z powyższego zestawienia wynika, że:

• powietrze - w 9 przypadkach;

• grunt - w 16 przypadkach;

• wody - w 15 przypadkach.

W powyższym zestawieniu suma przypadków, w których doszło do uwolnienia substancji niebezpiecznych i zanieczyszczenia poszczególnych elementów środowiska, jest wyższa niż ilość zarejestrowanych zdarzeń. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że w niektórych zdarzeniach doszło do zanieczyszczenia więcej niż jednego elementu środowiska.

Wśród 39 zdarzeń, zarejestrowanych w I kw. 1999 r., w 5 (7,8 %) brak było skutków w środowisku w postaci zanieczyszczenia powietrza, gruntu, wód powierzchniowych i gruntowych. Niemniej jednak w zdarzeniach tych, od momentu zaistnienia wypadku do chwili zakończenie akcji ratowniczej, istniało potencjalne ryzyko wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia środowiska ze względu na występowanie substancji niebezpiecznej.

Wśród zdarzeń, które miały miejsce w I kw. 1999 r., jako potencjalnie najgroźniejsze wymienić należy:
 
 

(1) Zanieczyszczenie ropopochodnymi wód Zbiornika Goczałkowickiego w miejscowości Chybie (gm. Chybie, pow. pszczyński, woj. śląskie) w dniu 8 stycznia 1999 r. (poz. 2 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r.).

WIOŚ w Katowicach oraz Delegatura WIOŚ w Bielsku-Białej przeprowadziły rozpoznanie na miejscu zdarzenia, z którego wynikało co następuje:

• na terenie Zakładu Przetwórstwa Mięsnego w Chybiu wybuchł pożar, w wyniku którego nastąpiło uszkodzenie beczek z lekkim olejem opałowym. Ilość paliwa na terenie zakładu oszacowano na ok. 600 dm³;
• akcję gaszenia pożaru prowadziła Ochotnicza Straż Pożarna z Chybia, włączyła się do niej Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSPoż. ze Skoczowa;
• wody pogaśnicze wraz z paliwem przesiąknęły do gruntu i poprzez kanalizację deszczową oraz ok. 4 km odcinek systemu rowów melioracyjnych, dostały się do rowu opaskowego, zlokalizowanego przy Zbiorniku Goczałkowickim na rzece Wiśle. Z rowu opaskowego spłynęły do basenu przy przepompowni w Chybiu-Zarzecze;
• właściciel zbiornika, którym jest Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów, nie został powiadomiony o zanieczyszczeniu i dlatego nie zostały na czas wyłączone pompy przekazujące wodę z basenu do Zbiornika Goczałkowickiego;
• część zanieczyszczonych wód z basenu została przepompowana do Zbiornika Goczałkowickiego, powodując jego zanieczyszczenie na powierzchni ok. 100 m^2;
• zdarzenie nie stanowiło zagrożenia dla ujęć powierzchniowych wody, które są zlokalizowane w miejscowości Strumień, powyżej miejsca zdarzenia;
• akcja usuwania paliwa z wód powierzchniowych była prowadzona przez Jednostkę Ratowniczo-Gaśniczą PSPoż. ze Skoczowa (postawienie zapór w basenie i Zbiorniku Goczałkowickim - 2 szt., połączone ze zbieraniem zanieczyszczenia).

Zebrany zanieczyszczony grunt oraz zaolejone wody przekazano do utylizacji w Rafinerii Nafty w Czechowicach-Dziedzicach.

Nadzór nad usuwaniem skutków zdarzenia prowadziły WIOŚ w Katowicach oraz Delegatura WIOŚ w Bielsku-Białej.

(2) Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 11 marca 1999 r. w miejscowości Tomaszów Mazowiecki (gmina i powiat Tomaszów Mazowiecki, woj. łódzkie) - poz. 30 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r.

Przedstawiciele WIOŚ w Łodzi i Delegatury WIOŚ w Piotrkowie Trybunalskim przeprowadzili rozpoznanie zdarzenia , z którego wynikało że:

• około 100 m przed wjazdem do stacji kolejowej nastąpiło wykolejenie się 9 cystern kolejowych pociągu towarowego relacji Łódź – Olechów –Kraków;
• skład pociągu zawierał 16 wagonów – cystern zawierających po 60 Mg oleju napędowego każda;
• 2 cysterny uległy rozerwaniu i cała ich zawartość wyciekła na torowisko, a z trzeciej cysterny wyciekło ok. 50 % zawartości;
• ilość wyciekłego oleju napędowego określa się na około 150 Mg;
• część oleju spływając rowkami pomiędzy torami zebrała się w studzience na terenie torowiska; pozostała część oleju wsiąkła w grunt;
• akcja ratownicza była prowadzona przez PSPoż. Z uszkodzonych cystern przepompowano olej do 5 autocystern i 8 cystern kolejowych podstawionych przez PKP. Postawiono zapory sorpcyjne w celu zapobieżenia przedostania się oleju napędowego do rzeki Czarnej odległej około 50 m od miejsca zdarzenia;
• ze studzienki wypompowano ok. 40 m³ oleju napędowego;
• Zakład Infrastruktury Kolejowej w Łodzi (sprawca zanieczyszczenia) podpisał z firmą SEGI z Warszawy umowę na wykonanie:

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Łodzi wystąpił pismem znak I-442/3/99/1302 z dnia 22 marca 1999 r. do Starosty Tomaszowskiego o wydanie decyzji nakazującej Zakładowi Infrastruktury Kolejowej PKP w Łodzi doprowadzenie zanieczyszczonego środowiska do stanu właściwego.

Delegatura WIOŚ w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi nadzór nad usuwaniem skutków zdarzenia.
 
 

W okresie I kwartału 1999 r. prowadzony był także nadzór nad usuwaniem skutków tych zdarzeń, w których doprowadzenie środowiska do stanu właściwego nie nastąpiło do końca IV kwartału 1998 r. Dotyczyło to między innymi następujących zdarzeń :
 

	Wyciek i zanieczyszczenie gruntu i wód gruntowych w dniu 31 stycznia 1996 r. paliwem z rurociągu tłocznego na terenie Zakładu Produktów Naftowych Nr 9 w Międzychodzie (woj. zielonogórskie, obecnie województwo wielkopolskie) należącego do Centrali Produktów Naftowych SA, Oddział w Nowej Soli (poz. 14 rejestru za 1996 r.). Trwa usuwanie skutków zdarzenia pod nadzorem WIOŚ w Poznaniu. Aktualnie usuwa się z gruntu ok. 6 dm3 ropopochodnych na dobę. Nie nastąpiło zakończenie rekultywacji do dnia 31 grudnia 1998 r., gdyż stwierdzono występowanie w dalszym ciągu wolnego paliwa w gruncie. Przewiduje się, że nastąpi to do końca II kwartału 1999 r.
	Wyciek w dniu 9 grudnia 1996 r. w miejscowości Karczówka (woj. bydgoskie, obecnie woj. kujawsko-pomorskie) oleju napędowego z rurociągu produktów finalnych, należącego do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych “PRZYJAŹŃ” w Płocku (poz. 201 rejestru za 1996 r.). Badania gruntu, przeprowadzone przez Akademię Techniczno-Rolniczą w Bydgoszczy, wykazały dalsze znaczne zanieczyszczenie gruntu. Zachodzi konieczność podjęcia dalszych działań mających na celu doprowadzenie środowiska do stanu właściwego.
	Wyciek benzyny etylizowanej E94 spowodował zanieczyszczenie gruntu i wód gruntowych w dniu 15 marca 1997 r. w miejscowości Kalisz Pomorski (woj. koszalińskie, obecnie woj. Zachodniopomorskie) (poz. 48 rejestru za 1997 r.). Wyciek spowodowany był wypadkiem autocysterny. Wg badań WIOŚ w Szczecinie, Delegatura w Koszalinie, przeprowadzonych w marcu 1999 r. w dalszym ciągu występuje znaczne zanieczyszczenie gruntu substancjami ropopochodnymi.
	Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 3 grudnia 1997 r. w miejscowości Małaszewicze (woj. Bialskopodlaskie, obecnie woj. podlaskie) spowodowane wyciekiem paliwa z cysterny kolejowej (poz. 215 rejestru za 1997 r.). W marcu 1999 r. WIOŚ w Lublinie, Delegatura w Białej Podlaskiej przeprowadził badania gruntu i wód gruntowych w miejscu zdarzenia. Stwierdzono obecność w gruncie warstwę ropopochoidnych o grubości ok. 64 cm. Wydano dla Zakładów Przewozów Towarowych i Przeładunku PKP w Małaszewiczach zarządzenie pokontrolne, zobowiązujące je do przeprowadzenia badań zasięgu występowania ropopochodnych w gruncie. Termin realizacji zarządzenia do 30 maja 1999 r.
	Zanieczyszczenie gruntu ksylenem w dniu 23 grudnia 1997 r. w miejscowości Bliżyn (woj. kieleckie, obecnie województwo świętokrzyskie), spowodowane wyciekiem tej substancji na terenie Kieleckich Zakładów Farb i Lakierów (poz. 232 rejestru za 1997 r.). Pod nadzorem WIOŚ w Kielcach trwa usuwanie wolnego ksylenu z gruntu. Badania wykazują zmniejszanie się zanieczyszczeń. W I kwartale 1999 r. zebrano z powierzchni wód gruntowych ok. 0,54 Mg ksylenu, w sumie od chwili wycieku usunięto z gruntu ok. 9,25 Mg ksylenu.
	Zanieczyszczenie gruntu ropopochodnymi w dniu 28 marca 1998 r. w Szczecinie (woj. szczecińskie, obecnie woj. zachodnio-pomorskie), spowodowane uderzeniem cysterny kolejowej z benzyną etylizowaną E94 w skład pociągu (poz. 50 rejestru za 1998 r.). Do końca końca marca 1999 r. wydobyto z gruntu ok. 47 Mg mieszaniny wodno-benzynowej. Przewiduje się, że zakończenie rekultywacji nastąpi do końca maja 1999 r. Działania są prowadzone pod nadzorem WIOŚ w Szczecinie.
	Zanieczyszczenie w dniu 17 czerwca 1998 r. powietrza i gruntu ropą naftową w miejscowości Amelin (woj. Lubelskie) na skutek erupcji ropy i gazu w kopalni ropy naftowej (poz. 93 rejestru za 1998 r.). W ramach nadzoru nad usuwaniem skutków zdarzenia, w dniu 30 września 1998 r. WIOŚ z Lublina pobrał próby zanieczyszczonego gruntu. Ze względu na utrzymującą się znaczną zawartość ropopochodnych w gruncie biorekultywacja jego będzie kontynuowana w roku 1999.
	Wyciek w dniu 23 sierpnia 1998 r. ok. 30 Mg oleju opałowego EKOTERM z Zakładu Wełny Mineralnej “ROCKWOOL” w Cigacicach (woj. zielonogórskie, obecnie woj. lubuskie), którego przyczyną były błędy eksploatacyjne (poz. 141 rejestru za 1998 r.). Zebrany grunt oraz zanieczyszczone olejem opałowym maty, zgromadzone w sposób, który nie zagraża środowisku, wykorzystywane są w procesie produkcji wełny mineralnej. Przewidywane jest ich zużycie w terminie do końca II kwartału 1999 r .
	Wyciek oleju opałowego do gruntu w wyniku wypadku autocysterny w dniu 28 września 1998 r. w miejscowości Zawadka Brzostecka (woj. tarnowskie, obecnie woj. podkarpackie) - poz. 158 rejestru za 1998 r. Wojewoda Tarnowski, na wniosek WIOŚ w Tarnowie, wydał decyzję zobowiązującą Wójta Gminy Brzostek do przedłożenia opinii określającej stopień zanieczyszczenia środowiska w miejscu zdarzenia w terminie do dnia 31 stycznia 1999 r. Decyzja została zrealizowana. WIOŚ w Rzeszowie przeprowadził w marcu 1999 r. kontrolę w miejscu zdarzenia połączoną z poborem prób wody i gruntu. Zawartość ropopochodnych w wodzie wynosi 0,1-0,56 mg/l, przy wartości granicznej 0,05 mg/l. W II kwartale 1999 r. prowadzone będą dalsze działania kontrolne.
	Zanieczyszczenie gruntu i wód gruntowych epichlorohydryną gliceryny i produktami jej rozpadu na skutek pożaru cysterny kolejowej w dniu 2 listopada 1998 r. w miejscowości Twarda Góra (gm. Nowe n/Wisłą, woj. bydgoskie, obecnie województwo kujawsko-pomorskie).  W dniu 28 stycznia 1999 r. odbyło się spotkanie zespołu powołanego do określenia obszarów skażonych w wyniku awarii cysterny z epichlorohydryną na stacji PKP w Twardej Górze w dniu 2 listopada 1998 r. Został on powołany przez Wojewódzki Zespół do Spraw Ochrony Przeciwpożarowej i Ratownictwa w Bydgoszczy. Wnioski końcowe, przedstawione Wojewodzie Kujawsko-Pomorskiemu, przewodniczącemu Wojewódzkiego Zespołu, były następujące: 1. Ustalone miejsca występowania skażenia należy objąć uzupełniającymi pomiarami w zakresie występowania substancji toksycznych wewnątrz budynków i w ich otoczeniu. 2. Zanieczyszczone wody powierzchniowe, w związku z potencjalnym przenikaniem epichlorohydryny z osadu dennego, należy objąć stałą kontrolą. 3. Ze względu na brak jednoznacznych wyników badań oraz danych literaturowych w zakresie przenikania epichlorohydryny do produktów rolnych, produkty zgromadzone w gospodarstwach objętych ustalonymi obszarami proponuje się wykorzystać na cele przemysłowe.  W związku z powyższymi wnioskami w marcu 1999 r. WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził serię badań laboratoryjnych powietrza i wód gruntowych na obszarze objętym smugą par epichlorohydryny gliceryny i produktów jej spalania. Stwierdzono: - ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza chlorowodorem (produkt hydrolizy epichlorohydryny gliceryny); - zanieczyszczenie wód powierzchniowych epichlorohydryną gliceryny (brak norm dla poziomu zawartości epichlorohydryny gliceryny w wodach powierzchniowych). W dalszym ciągu aktualne są wnioski końcowe, wymienione w pktach 1 i 2, dlatego też WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadzi dalsze badania zanieczyszczonych elementów środowiska.

 
 
 

W I kw. 1999 r. działania wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska i ich delegatur były prowadzone w ścisłej współpracy z odpowiednimi terenowo komendami wojewódzkimi i powiatowymi Państwowej Straży Pożarnej. Współpraca ta była realizowana w ramach wojewódzkich i powiatowych zespołów do spraw ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa, powoływanych przez wojewodów i starostów zgodnie z §§ 2 i 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie składu oraz szczegółowych zasad działania i trybu powoływania zespołów do spraw ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa (Dz. U. Nr 166, poz. 1259), o ile zespoły takie zostały już powołane. Współpraca ta realizowana była również w ramach wykonywania statutowych obowiązków Inspekcji Ochrony Środowiska.

Była ona również realizowana z odpowiednimi organami:

• Policji;
• Obrony Cywilnej;
• Inspekcji Sanitarnej;
• nadzoru budowlanego;
• innych zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, których przedstawiciele są zapraszani do prac w tych zespołach.

• organami prokuratury;
• jednostkami naukowo-badawczymi;
• służbami i inspekcjami, których przedstawiciele nie biorą udziału w pracach wojewódzkich i powiatowych zespołach.

• Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy;
• Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy;
• Wydziału Ochrony Środowiska Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy;
• Urzędu Gminy w Nowem n. Wisłą.

• sprawnemu usuwaniu przyczyn, które spowodowały wystąpienie zdarzeń o charakterze nadzwyczajnego zagrożenia środowiska;

• szybkiemu usuwaniu skutków tych zdarzeń;

• ustalaniu sprawców zdarzeń;

• usprawnieniu nadzoru nad usuwaniem ich skutków.

Rejestr zdarzeń o charakterze nadzwyczajnych zagrożeń srodowiska

Powrót na stronę główną GIOŚ.