STRONA GŁÓWNA  :  RAPORT 2019  :  RAPORTY

 

 

I.

Program monitoringu lasów

1.

Program monitoringu lasów w 2019 roku

II.

Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych I rzędu

2.

Ocena poziomu zdrowotnego monitorowanych gatunków drzew w 2019 r. oraz w pięcioleciu 2015-2019

3.

Ocena uszkodzeń monitorowanych gatunków drzew w 2019 r.

4.

Charakterystyka warunków pogodowych i ich wpływ na zdrowotność drzewostanów w latach 2015-2019

5.

Warunki wodne gleby na terenach leśnych Polski w 2019 r.

6.

Stałe powierzchnie obserwacyjne monitoringu lasów na obszarach Natura 2000

III.

Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych II rzędu

7.

Pomiary dendrometryczne, ocena zasobów i przyrostów

8.

Florystyczne i ekologiczne zmiany charakteru runa

9.

Ocena wpływu eutrofizacji i zakwaszenia na występowanie porostów i mszaków
Martin Kukwa

 

      Badania składu chemicznego opadów na terenach leśnych Polski prowadzone są w ramach monitoringu intensywnego w dwunastu punktach pomiarowych, zlokalizowanych w pobliżu SPO MI poza zasięgiem koron drzew, z reguły w sąsiedztwie stacji meteorologicznych (ryc. 27).

Zarówno porosty, jak i mszaki są organizmami, które pełnią rolę wskaźników zmian środowiska zachodzących w wyniku naturalnych procesów lub działalności człowieka, powodującej m.in. zmiany klimatyczne, eutrofizację (depozycja związków azotu m.in. w wyniku masowych hodowli zwierząt) czy zakwaszenie (np. opad tlenków siarki) (Barkman 1969, Czyżewska 1976, Fałtynowicz 1995, Klama 1995, Żarnowiec 1995, van Herk i in. 2003, van Herk 2009, Żółkoś i in. 2013, Łubek i in. 2018 i literatura tam cytowana).

Celem niniejszego opracowania było sprawdzenie, czy wieloletni monitoring i notowanie porostów i mszaków na stałych powierzchniach może wykazać obecność dwóch procesów, eutrofizacji i zakwaszenia. Materiał wyjściowy stanowiła baza danych z notowaniami porostów i mszaków ze 148 powierzchni SPO II rzędu w latach 1998–2019.

Badania wykazały obecność na powierzchniach łącznie 119 gatunków porostów. Najliczniej reprezentowane były gatunki o szerokiej amplitudzie ekologicznej, występujące na wielu siedliskach zarówno leśnych, jak i poza terenami leśnymi. Jedynie 34 gatunki porostów były charakterystyczne dla lasów. Stwierdzono również występowanie 88 gatunków i odmian mchów. 11 taksonów występujących na największej liczbie powierzchni to mchy runa leśnego oraz występujące na korze drzew i martwym drewnie. Ponadto zarejestrowano obecność 17 gatunków wątrobowców. Najliczniej reprezentowane były gatunki występujące zazwyczaj na martwym drewnie.

 

Eutrofizacja

Na badanych powierzchniach stwierdzono tylko 9 naziemnych gatunków porostów, oraz 4 gatunki epifityczne związane z siedliskami żyznymi, które mogłyby wskazywać na eutrofizację. Gatunki naziemne to: Amandinea punctata, Bacidina sulphurella, Cliostomum griffithi, Lecania cyrtella, Lecania naegelii, Lecanora hageni, Parmelina tiliacea, Physcia adsendens, Xanthoria parietina. Wszystkie gatunki były notowane z niewielkim udziałem. Spośród nich więcej niż raz stwierdzono tylko Lecania cyrtella (5 razy na 3 powierzchniach, ostatni raz w 2013 roku), Lecanora hageni (2 razy na jednej powierzchni, ostatni raz w 2003 roku) i Xanthoria parietina (na dwóch powierzchniach, obydwa razy w 2019 roku). Gatunki epifityczne to: Parmelia sulcata, Scoliciosporum chlorooccum Micarea denigrata i Pertusaria coccodes (dwa ostatnie gatunki notowane rzadko). Na powierzchniach zanikają naziemne gatunki porostów związane z siedliskami ubogimi, m.in. Cladonia spp. Zazwyczaj dochodziło do tego przy zwiększaniu się udziału mszaków, co związane jest z powszechnym zjawiskiem wypierania porostów przez silniejsze konkurencyjnie mszaki.

 

Zakwaszenie

Na podstawie analizy składu gatunkowego porostów i mszaków, ich udziału i zmian w czasie zostało wykazane, że na badanych powierzchniach nie stwierdzono zakwaszenia. Wiele gatunków posiada taki sam lub bardzo zbliżony udział w ciągu całego okresu badań, niektóre gatunki się wycofały. Tylko w wyjątkowych przypadkach zauważono zwiększenie udziału gatunków kwasolubnych, co było związane głównie ze zmianami w fitocenozach.

 

Analiza wyników oceny występowania porostów i mszaków na SPO II rzędu wykazała, że w ciągu całego okresu badawczego (lata 1998-2019) podstawowy skład bioty porostów, mchów i wątrobowców stanowią gatunki leśne. Rzadka obecność, a najczęściej brak gatunków związanych z siedliskami zeutrofizowanymi czy silnie zakwaszonymi oznacza, że te dwa procesy (eutrofizacja i zakwaszenie) nie wpływają w widoczny sposób na kształtowanie bioty tych organizmów na badanych powierzchniach.


 

10.

Charakterystyka odnowienia naturalnego

IV.

Badania na stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego

11.

Dynamika parametrów meteorologicznych w 2019 r.

12.

Poziom stężenia NO2 i SO2 w powietrzu na terenach leśnych

 

12.1

Dwutlenek siarki

12.2

Dwutlenek azotu

12.3

Depozycja gazowych związków siarki i azotu

13.

Wielkość depozytu wnoszonego z opadami atmosferycznymi na terenach leśnych

 

13.1

Skład chemiczny opadów - przewodność i stężenie składników

13.2

Depozycja roczna składników w opadach

13.3

Właściwości kwasowo-zasadowe opadów na otwartej przestrzeni

14.

Opady podkorowe oraz roztwory glebowe na terenach leśnych

 

14.1

Opady podkorowe

14.2

Spływ po pniu w drzewostanach bukowych

14.3

Roztwory glebowe

15.

Zmiany stężeń zanieczyszczeń gazowych, depozycji oraz składu roztworów glebowych po roku 2010

 

Literatura

 

 

   

STRONA GŁÓWNA  :  RAPORT 2019  :  RAPORTY