|
|
Wstęp
Jerzy Wawrzoniak
Warunki środowiska kształtujące stan
zdrowotny drzewostanów w 2017 roku nie
zmieniły się istotnie w porównaniu do roku
2016. Poziom opadów atmosferycznych
i temperatur powietrza nie odbiegał znacząco
od średniej wieloletniej. Na obszarach RDLP
w Poznaniu i RDLP w Toruniu wystąpiły silne
wiatry, powodując wiatrołomy na powierzchni
ok. 80 tys. ha, głównie w drzewostanach
sosnowych. Silne wiatry, których częstość
wzrosła w ostatnich latach, mogą powodować
znaczne szkody, największe w najmniej
odpornych na działanie wiatru drzewostanach
sosnowych. Proces eutrofizacji siedlisk
leśnych, spowodowany głównie znacznym
depozytem związków azotowych, powoduje
wzrost bonitacji siedlisk i szybszy przyrost
drzewostanów. Następuje niekorzystna zmiana
proporcji między przyrostem drewna wczesnego
i późnego, co obniża mechaniczną odporność
drzewa na złamanie. Wydaje się, że istotny
wpływ na rozmiar szkód od wiatru ma sposób
zagospodarowania lasów, szczególnie metody
pozyskania. Zręby zupełne, mimo stosowania
zasad ładu przestrzennego, sprzyjają
powstawaniu większych szkód od wiatru.
Najczęściej w mniejszym lub większym stopniu
powodują odsłonięcie ściany lasu, która
przyjmuje bezpośrednie uderzenie wiatru,
powodując wiatrołomy. Na terenach RDLP w
Poznaniu i RDLP w Toruniu, gdzie w 2017 roku
wystąpiły szkody od wiatru, w latach
2014-2016 na znacznej powierzchni dokonano
zrębów zupełnych. Wśród regionalnych
dyrekcji LP charakteryzowały się największą
powierzchnią zrębów zupełnych w Polsce.
|
Rys. 1.
Rozmieszczenie stałych powierzchni
obserwacyjnych I i II rzędu oraz
powierzchni monitoringu intensywnego
(MI) w krainach przyrodniczo-leśnych
(2017 rok) |
Sposób zagospodarowania ma istotne znaczenie
także dla pochłaniania dwutlenku węgla przez
lasy. Idea zwiększenia pochłaniania CO2
realizowana przez projekt rozwojowy Leśne
Gospodarstwa Węglowe (LGW), które zostały
utworzone w 23 nadleśnictwach na powierzchni
ok. 12 tys. ha, ma za zadania: zwiększenie
ilości dwutlenku węgla pochłanianego przez
ekosystem leśny, głównie drzewostany i
glebę, redukcję emisji z obszarów podmokłych
oraz magazynowanie węgla na składach drewna.
Zadania te mają być wdrażane głównie
działaniami, takimi jak: podsadzenia
(4328,66 ha), odnowienia tzw. metodą
Sobańskiego (1368,60 ha), odnowienia
naturalne (611,60 ha) oraz zalesienia,
wprowadzanie gatunków szybko rosnących,
stosowanie rębni złożonych, zmiana wieku
rębności drzewostanów oraz odnowienia na
powierzchniach otwartych. Wydaje się, że
zbyt mało uwagi poświęcono sposobom
pozyskania i odnowienia powierzchni, które
wpływają na poziom zawartości węgla
organicznego w glebach. Węgiel organiczny
zakumulowany w glebie stanowi ok. 60% węgla
zakumulowanego w całej biomasie ekosystemu
leśnego.
Jednym z działań gospodarki leśnej jest
pozyskanie drewna, a następnie przygotowanie
powierzchni pod uprawę. Jak oceniono, w
ciągu pierwszych 20 lat po wykonaniu zrębu
zupełnego, zasoby węgla organicznego w
glebie SOC (Covington 1981) zmniejszają się
gwałtownie o ponad 50%. Zmniejszenie zasobów
SOC na zrębie przypisuje się
brakowi/ograniczeniu dopływu opadu
liści/igieł, zakłóceniom w rozwoju
roślinności runa, zmniejszeniu zasięgu
systemów korzeniowych, zmianom reżimu
wodnego i temperatury, zwiększonej
infiltracji światła przyspieszającej rozkład
materii organicznej (Bekele i in. 2007).
Inną przyczyną spadku zasobów węgla w glebie
po wykonaniu zrębu jest brak okrywy
roślinnej ułatwiający erozję (Elliot 2003)
oraz wymywanie w głąb rozpuszczalnych
frakcji węgla (Kalbitz i in. 2000).
Sposób gospodarowania w lasach w
długookresowej perspektywie ma decydujący
wpływ na stan zdrowotny drzewostanów i
stabilność ekosystemów leśnych.
|
