STRONA GŁÓWNA  :  RAPORT 2014  :  RAPORTY

 

 


Wstęp


Program monitoringu lasów w 2014 roku

I.
Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych I i II rzędu

1.

Ocena poziomu uszkodzenia monitorowanych gatunków drzew

2.

Ocena symptomów i przyczyn uszkodzeń drzew

Paweł Lech, Sławomir Ślusarski

 

W roku 2014 łącznie stwierdzono 38043 uszkodzeń drzew, które występowały na 26950 drzewach (62,50% ocenianych drzew, o około 4% więcej niż w 2013 r.). Na 17815 drzewach stwierdzono występowanie jednego uszkodzenia, na 7085 drzewach – dwóch uszkodzeń, a na 2050 drzewach – trzech. W 2014, w porównaniu do 2013 r. nastąpił wyraźny wzrost liczby drzew z 2 i 3 uszkodzeniami. Wśród gatunków iglastych najwięcej drzew bez uszkodzeń cechowało sosnę (48,28% drzew bez uszkodzeń), zaś wśród gatunków liściastych – buka (36,14%). Najniższym udziałem drzew bez uszkodzeń cechował się dąb (12,71%).


Tabela 4 Występowanie uszkodzeń drzew monitorowanych gatunków w klasach wieku - 2014 rok

Gatunki

Liczba uszkodzeń na 1 drzewie w wieku

Łączna liczba uszkodzeń

Liczba uszk./drz. 2014

Liczba uszk./drz. 2013

21-40 lat

41-60 lat

61-80 lat

>80 lat

Sosna

0,55

0,63

0,65

0,79

16525

0,67

0,62

Świerk

1,03

0,94

1,02

0,94

2288

1,01

0,95

Jodła

0,51

0,98

0,66

1,18

937

0,95

0,98

Inne iglaste

0,26

0,83

0,53

0,65

309

0,56

0,57

Dąb

1,26

1,32

1,35

1,51

4663

1,47

1,31

Buk

0,83

1,07

1,13

1,08

1971

1,04

0,92

Brzoza

0,94

1,13

1,27

1,41

4725

1,13

0,94

Olsza

1,05

1,12

1,19

1,25

3033

1,17

1,00

Inne liściaste

1,22

1,19

1,35

1,34

3592

1,22

1,07

Razem

0,78

0,83

0,90

0,98

38043

0,87

0,78


     Średnia liczba uszkodzeń przypadających na 1 drzewo (gatunki razem) wynosiła 0,87 (Tab. 4). Wartość tego wskaźnika przekroczyła 1,20 w przypadku dębów i domieszkowych gatunków liściastych, niską stwierdzono u sosny (0,67), najniższą u domieszkowych gatunków iglastych (0,56). W porównaniu do ubiegłego roku nastąpił wzrost liczby uszkodzeń większości wyróżnionych gatunków drzew, największy w przypadku brzozy (o 0,17 uszkodzenia/drzewo). Wraz z wiekiem u wszystkich wyróżnionych gatunków drzew poza świerkiem następował wzrost liczby uszkodzeń na drzewie, największy u jodły, u której różnica tego parametru pomiędzy klasami wieku 21-40 lat i powyżej 80 lat wyniosła 0,67.
      Przeciętna liczba uszkodzeń przypadającej na jedno drzewo w krainach przyrodniczo-leśnych wynosiła od 0,69 w Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej do 1,22 w Krainie Sudeckiej, w rdLP - od 0,50 w RDLP Piła do 1,52 w RDLP Krosno.


Tabela 5. Najczęściej występujące lokalizacje, symptomy i czynniki sprawcze uszkodzeń na drzewach monitorowanych gatunków - 2014 rok

Gatunki

Liczba uszko-dzeń

Najczęściej występująca lokalizacja

Najczęściej występujący

symptom

Najczęściej występujący czynnik sprawczy

miejsce

liczba

%

nazwa

liczba

%

nazwa

liczba

%

Sosna

16525

Pień pomiędzy szyją korz, a koroną

5402

32,7

Deformacje

5531

33,5

Badane nie-zidentyfik.

6884

41,7

Świerk

2288

Pień pomiędzy szyją korz, a koroną

978

42,7

Ubytek igieł

537

23,5

Badane nie-zidentyfik.

843

36,8

Jodła

937

Pień pomiędzy szyją korz, a koroną

331

35,3

Deformacje

246

26,3

Badane nie-zidentyfik.

294

31,4

Inne iglaste

309

Pień pomiędzy szyją korz, a koroną

116

37,5

Ubytek igieł

76

24,6

Badane nie-zidentyfik.

142

45,9

Dąb

4663

Liście

2797

60,0

Ubytek liści

2218

47,6

Owady

1943

41,7

Buk

1971

Liście

696

35,3

Ubytek liści

566

28,7

Owady

569

28,9

Brzoza

4725

Liście

2758

58,4

Ubytek liści

2542

53,8

Owady

2108

44,6

Olsza

3033

Liście

1982

65,3

Ubytek liści

1966

64,8

Owady

1687

55,6

Inne liściaste

3592

Liście

1765

49,1

Ubytek liści

1377

40,8

Owady

1227

36,4

Łącznie

38043

Pień pomiędzy szyją korz, a koroną

10672

28,1

Ubytek igieł/liści

12428

32,7

Badane nie-zidentyfik.

13138

34,5


      Na charakter występujących zagrożeń wskazuje zestawienie najczęściej stwierdzanych symptomów i lokalizacji uszkodzeń zarejestrowanych dla danego drzewa oraz związanych z nimi czynników sprawczych (Tab. 5).

     Organem, którego najczęściej dotyczyły uszkodzenia na drzewach iglastych był pień pomiędzy szyją korzeniową i koroną, a na drzewach liściastych – liście.
      Najczęściej identyfikowanym symptomem uszkodzeń był ‘ubytek igieł/liści’ (32,7% wszystkich uszkodzeń). Jedynie w przypadku sosny i jodły najczęściej występowały ‘deformacje’ (odpowiednio; 33,5% i 26,3%).
      W dalszym ciągu wysoki jest odsetek drzew, dla których pomimo wykonanej oceny nie udało się określić czynnika sprawczego (34,5%), jednak z roku na rok jest on coraz mniejszy (w 2011 r. – 38,4%, w 2012 r. – 36,8%, w 2013 r. – 35,7%). Było to najczęściej występujące wskazanie w przypadku gatunków iglastych (od 45,9% uszkodzeń u domieszkowych gatunków iglastych do 31,4% uszkodzeń u jodły). W przypadku gatunków liściastych najczęściej wskazywanym czynnikiem sprawczym były ‘owady’ (od 55,6% uszkodzeń u olszy do 28,9% uszkodzeń u buków). Szczegółowe dane dotyczące udziału poszczególnych czynników sprawczych w uszkodzeniu monitorowanych gatunków drzew przedstawia tabela 6.


Tabela 6. Udział procentowy wyróżnionych kategorii czynników sprawczych na uszkodzonych drzewach badanych gatunków - 2014 rok

Czynniki sprawcze

Sosna

Świerk

Jodła

Inne iglaste

Dąb

Buk

Brzoza

Olsza

Inne liściaste

Razem

Zwierzęta kręgowe

0,97

5,90

3,52

0,65

0,24

0,76

0,19

0,40

0,58

1,05

Owady

3,08

10,53

6,08

9,71

41,67

28,87

44,61

55,62

35,11

22,09

Grzyby

3,17

5,55

24,55

1,62

9,97

13,70

1,84

2,31

11,36

5,75

Abiotyczne

6,15

5,51

6,62

7,12

2,40

9,13

8,32

6,69

8,27

6,34

Bezpośr. działanie człowieka

6,56

11,06

7,15

12,62

2,38

9,18

2,18

1,78

2,73

5,23

Pożary

0,25

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,02

0,03

0,00

0,12

Zanieczyszczenia powietrza

0,01

0,04

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,01

Inne czynniki

38,14

24,56

20,70

22,33

14,56

9,94

13,86

10,06

14,03

24,88

Niezidentyfikowane

41,66

36,84

31,38

45,95

28,78

28,41

28,97

23,11

27,92

34,53


W 2014 r. zarejestrowano 62,5% drzew z uszkodzeniami. To kolejny rok wzrostu liczby uszkodzonych drzew, przy czym narasta liczba drzew z 2 i 3 uszkodzeniami. Najsilniej uszkodzonym gatunkiem był dąb, najmniej uszkodzone - domieszkowe gatunki iglaste.
Najczęściej uszkadzanym organami drzew iglastych był pień od szyi korzeniowej do podstawy korony, zaś gatunków liściastych – liście. Najczęściej występujące symptomy uszkodzenia to „ubytek liści/igieł” (32,7% wszystkich uszkodzeń). Wśród zidentyfikowanych czynników sprawczych najczęściej wskazywano na „inne czynniki” (24,9%) oraz „owady” (22,1%).

 

 

3.

Wpływ warunków pogodowych na zdrowotność drzewostanów

4.

Stałe powierzchnie obserwacyjne monitoringu lasu na obszarach Natura 2000

5.

Zmiany stanu odżywienia drzewostanów w latach 1997-2013 na podstawie wyników monitoringu organów asymilacyjnych drzew

6.

Analiza parametrów dendrometrycznych na SPO II rzędu

II.
Badania na stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego (SPO MI)

7.

Dynamika parametrów meteorologicznych na SPO MI

8.

Wielkość depozytu wnoszonego z opadami atmosferycznymi na terenach leśnych na SPO MI

9.

Poziom koncentracji NO2 i SO2w powietrzu na terenach leśnych na SPO MI

10.

Opady podkoronowe oraz roztwory glebowe na terenach leśnych na SPO MI 

11.

Ocena presji środowiska na ekosystemy leśne na podstawie badań na SPO MI

III.
Informacje ogólne i podsumowanie

12.

Intensywność obradzania i jakość nasion sosny na terenach leśnych w kraju

13.

Pożary lasów

14.

Zasobność i przyrost drzewostanów na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu (WISL)

15.

Ocena warunków hydrologicznych w wybranych zlewniach leśnych

 

Literatura

 

 

STRONA GŁÓWNA  :  RAPORT 2014  :  RAPORTY